Xung quanh vụ luận tội Bộ trưởng chưa có tiền lệ ở Hàn Quốc

Dự luật luận tội Bộ trưởng Nội vụ và An toàn Lee Sang-min do 3 đảng đối lập gồm Đảng Dân chủ, Đảng Công lý và Đảng Thu nhập cơ bản đề xuất đã được Quốc hội Hàn Quốc thông qua hôm 8-2. Trong số 293 phiếu có 179 phiếu thuận, 109 phiếu chống và 5 phiếu không hợp lệ. Lý do luận tội là Bộ trưởng Lee đã không giải quyết đúng đắn thảm kịch Halloween ở Itaewon. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử 75 năm lập hiến của Hàn Quốc, dự luật luận tội một Bộ trưởng thành viên nội các được thông qua.

Ông Lee Sang-min đã bị đình chỉ chức vụ ngay sau khi dự luật được thông qua. Theo quy định của pháp luật Hàn Quốc, tòa án có 180 ngày để đưa ra phán quyết về vụ việc. Căn cứ phán quyết của tòa án, Bộ trưởng Lee sẽ được phục chức hoặc bị cách chức.

Đề nghị luận tội cho rằng, Bộ trưởng Lee Sang-min phải chịu trách nhiệm về phản ứng được cho là chậm chạp và thiếu trách nhiệm khi để xảy ra thảm họa giẫm đạp khiến 159 người thiệt mạng, 196 người bị thương ở Itaewon cuối tháng 10-2022. Thảm kịch xảy ra khi đám đông hàng nghìn người đổ dồn vào những con hẻm chật hẹp của quận Itaewon vào dịp lễ Halloween đầu tiên sau thời gian phòng dịch. Trong vụ việc ở Itaewon, sự tức giận của công chúng đối với các quan chức cấp cao bùng lên do cách thức xử lý thảm kịch. Sau khi kết thúc cuộc điều tra vào tháng trước, cơ quan chức năng của Hàn Quốc đã công bố kết luận, trong đó không buộc bất kỳ quan chức nào trong Bộ Hành chính và An ninh, chính quyền thành phố Seoul hoặc Cơ quan Cảnh sát quốc gia phải chịu trách nhiệm về sự cố giẫm đạp ở Itaewon vì cho rằng, theo quy định của pháp luật, các cơ quan này không phải chịu trách nhiệm pháp lý về nhiệm vụ bảo đảm an toàn tại địa bàn.

Kết luận của nhóm điều tra đặc biệt do Cơ quan Cảnh sát quốc gia Hàn Quốc dẫn đầu cho rằng, cảnh sát và các quan chức công quyền ở quận Yongsan (Seoul) đã không thực hiện các biện pháp kiểm soát đám đông dù đã lường trước được những cuộc tụ tập đông người của những người tham gia lễ hội Halloween. Họ cũng phớt lờ các cuộc gọi của người dân đến đường dây nóng của cảnh sát cảnh báo về đám đông đang gia tăng vài giờ trước khi vụ giẫm đạp chết người diễn ra tối hôm đó.

Mặc dù dự đoán đám đông hơn 100.000 người, cảnh sát Seoul chỉ cử 137 sĩ quan đến Itaewon vào ngày diễn ra vụ việc. Những sĩ quan này tập trung vào giám sát việc sử dụng ma túy và tội phạm bạo lực. Một số chuyên gia đã gọi tình trạng tắc nghẽn ở Itaewon là “thảm họa nhân tạo” có thể được ngăn chặn bằng các bước khá đơn giản, chẳng hạn như điều thêm cảnh sát và an ninh công cộng để giám sát các điểm tắc nghẽn, phân luồng hoặc tạm thời đóng cửa ga tàu điện ngầm hay các con phố gần đó để ngăn chặn một số lượng lớn người di chuyển cùng một hướng. Ông Lee Sang-min là Bộ trưởng đầu tiên bị Quốc hội luận tội. Các nhà lập pháp trước đó đã luận tội cựu Tổng thống Park Geun-hye vào tháng 12-2016. Ba tháng sau, bà chính thức bị Tòa án Hiến pháp cách chức và bị bắt vì một vụ bê bối tham nhũng lớn.

Bài xã luận trên tờ Dong-A Ilbo cho rằng, vụ luận tội một Bộ trưởng là chưa từng có tiền lệ và là điều thực sự đáng tiếc. Nguồn cơn của nó là do đảng cầm quyền và các đảng đối lập mâu thuẫn ngay từ đầu trong cách thức xử lý thảm kịch. Sự bất đồng này cuối cùng khiến Bộ trưởng Bộ Nội vụ và An toàn là người phải chịu trách nhiệm chính trị để xoa dịu bất bình của dư luận. Tổng thống Yoon Suk Yeol đã nhất quyết bác bỏ đề nghị của đảng đối lập về cách chức Bộ trưởng Lee và đồng ý luận tội cũng là nỗ lực nhằm bảo vệ cấp dưới của mình.

Hơn 100 ngày đã trôi qua kể từ thảm họa Halloween ở Itaewon, nhưng vẫn còn nhiều việc phải giải quyết. Gia đình các nạn nhân và chính quyền thành phố Seoul vẫn còn bất đồng về vị trí xây dựng không gian tưởng niệm những người thiệt mạng. Người ta lo ngại rằng, việc các đảng phái tiếp tục tranh cãi về bản luận tội càng gây bức xúc trong dân chúng.