12.000 tỷ đào tạo 9000 Tiến sĩ: \'\'Dư luận chưa hiểu hết\'\'

Đề án này không tập trung vào số lượng mà có cả chất lượng để đáp ứng được yêu cầu nguồn nhân lực chất lượng cao, không đào tạo tràn lan.

Đó là khẳng định của Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phùng Xuân Nhạ, ngày 16/11, bên hành lang Quốc hội, khi trả lời câu hỏi liên quan đến dự thảo đề án chi 12.000 tỷ đồng để đào tạo 9.000 tiến sĩ.

Tỷ lệ giảng viên là tiến sĩ còn thấp

Ông Nhạ phân tích: "Tỉ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ ở nước ta hiện nay khoảng 21% như vậy là thấp nên phải nâng tỷ lệ này lên. Mục tiêu của đề án 911 là phải đạt 35%.

Với 9.000 tiến sĩ như trong đề án này thì cũng mới đạt được 30%. Bên cạnh đó, 9.000 tiến sĩ này cũng không phải là đào tạo mới và đề án này cũng không phải là đề án mới.

Đây là đề án chỉnh sửa, nâng cao chất lượng từ đề án 911, trong đó tập trung vào việc thu hút các tiến sĩ đã đào tạo ở nước ngoài. Rồi cơ chế, chính sách làm sao để cho các tiến sĩ làm việc tốt, đặc biệt là với các tiến sĩ kiêm nhiệm.

Chúng ta phải tạo điều kiện cho các nhà khoa học về các trường Đại học để cống hiến.

$12.000 tỷ đào tạo 9000 Tiến sĩ: \'\'Dư luận chưa hiểu hết\'\'$

Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phùng Xuân Nhạ

Thông tin về vấn đề này có thể chưa rõ, nên dư luận chưa hiểu hết. Đề án này không tập trung vào số lượng mà tập trung vào chất lượng để làm sao đáp ứng được yêu cầu nguồn nhân lực chất lượng cao, chứ không phải đào tạo tràn lan".

Trước băn khoăn về chất lượng đào tạo trong nước, theo ông Nhạ, Bộ GD-ĐT đã ban hành quy chế đào tạo tiến sĩ với yêu cầu cao hơn (chẳng hạn phải có thời gian học tập trung, có bài báo khoa học đăng trên các tạp chí quốc tế…) và đang siết chặt việc này thông qua việc thanh tra, kiểm tra thường xuyên.

"Lúc đầu nhiều cơ sở đào tạo cũng rất lo ngại nhưng cũng phải chấp nhận. Bên cạnh đó, cách tiếp cận của đề án này là Nhà nước định hướng và hỗ trợ chứ không làm thay. Còn các cơ sở giáo dục đào tạo và bản thân người đi học phải có trách nhiệm, đảm bảo chất lượng.

Nếu người đi học đáp ứng được các tiêu chuẩn, yêu cầu thì sẽ được nhà nước cấp học bổng, có thể toàn phần, có thể một phần. Và như vậy sẽ mở rộng đối tượng ra tất cả mọi người đều có thể tham gia, cũng không phân biệt công lập hay tư thục", ông Nhạ nhấn mạnh.

Kinh phí 12000 tỷ đồng không rót về cơ sở nào

Bàn về câu chuyện kinh phí đào tạo tiến sĩ ở Việt Nam, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho rằng cần phải điều chỉnh. Đành rằng người đi học tiến sĩ là tính đến lợi ích sau này và phải hoàn thành trách nhiệm. Nhưng những người giỏi thì lại có rất nhiều cơ hội có học bổng.

"Chúng ta muốn những người giỏi đi học tiến sĩ và nhà nước đứng ra để hỗ trợ thì cũng phải tính toán mức kinh phí cho phù hợp. Dĩ nhiên có thể mức hỗ trợ không bằng các học bổng khác, nhưng cũng phải đáp ứng yêu cầu đào tạo và tính đến điều kiện phát triển cho người học.

Bộ GD-ĐT đã làm việc với Bộ Tài chính và sẽ tính toán làm sao để suất đào tạo tiến sĩ phù hợp với từng vùng, từng miền. Tuy nhiên, theo tôi, hiện nay chúng ta có nhiều cơ sở đào tạo rất tốt, do vậy nên khuyến khích liên kết với nước ngoài để cùng đào tạo, cùng hướng dẫn, không nhất thiết phải gửi tất cả ra nước ngoài", ông Nhạ cho biết thêm.

Riêng với khoản kinh phí 12.000 tỷ đồng cho đề án đào tạo 9000 tiến sĩ, ông Nhạ tiết lộ: "Kinh phí không rót về cơ sở nào cả mà là cho những người trực tiếp đáp ứng được các tiêu chuẩn để được nhận học bổng.

Tức là số tiền này là dạng học bổng, ai dành được thì được hưởng, chứ không phải chia tiền rót về địa phương, rót về các cơ sở đào tạo".

Đào tạo phải gắn liền với nhu cầu sử dụng

Còn vấn đề thu hút tiến sĩ nước ngoài trở về nước làm việc, theo Bộ trưởng Bộ GD-ĐT điều quan trọng là đào tạo phải gắn với nhu cầu sử dụng. Người sử dụng lao động có nhu cầu tuyển dụng, cử người đi học, chứ không phải cứ đào tạo ồ ạt ra rồi tiến sĩ tự đi tìm việc.

Cách tiếp cận bây giờ là đào tạo phải gắn chặt với nhu cầu sử dụng lao động. Các cơ sở đào tạo phải có trách nhiệm, chủ động để quy hoạch và phát triển đội ngũ, trong đó có đội ngũ giảng viên.

Căn cứ vào đó thì Bộ hỗ trợ bằng cơ chế chính sách, chứ không phải là cử đi học, cắt biên chế để đi đào tạo xong không về.

Đổi mới cơ chế quản lý đào tạo về tiến sĩ trong đề án mới rất khác với cách làm truyền thống.

"Tổng số tiền không thay đổi, thậm chí trong số tiền đã được Quốc hội phê duyệt chi, không nhất thiết cứ phải dùng hết mà phải căn cứ vào chất lượng đào tạo, nếu không tiêu hết thì trả lại nhà nước. Tôi nhấn mạnh lại quan trọng nhất là chất lượng đào tạo", ông Nhạ cho hay.

Trước đó, từng chia sẻ với Đất Việt, GS Nguyễn Văn Tuấn, Viện Garvan, Úc cho biết: "Việt Nam hiện có hơn 24.300 tiến sĩ, nhưng theo Bộ GD-ĐT thì chỉ có 16.514 người làm việc trong các Đại học; như vậy còn gần 8.000 tiến sĩ không làm trong khoa học? Đó có thể là một sự bất hợp lí.

Chưa hết, Việt Nam có hơn 9000 giáo sư và phó giáo sư, nhưng chỉ có gần 4700 người làm việc trong các đại học. Đó là một điều bất hợp lí nghiêm trọng và đặt câu hỏi về chức danh giáo sư".

Cũng theo ông Tuấn: "Tôi có khi cảm thấy "trầm cảm" khi nghe những người lãnh đạo than phiền là chúng ta thiếu tiến sĩ hay phải có tiến sĩ thì tư duy mới đột phá, đó là những suy nghĩ hết sức lệch lạc.

Phải xác định rõ ràng rằng mục tiêu đào tạo tiến sĩ là đào tạo ra những nhà khoa học chuyên nghiệp (professional scientists), những người có khả năng đóng góp vào nền khoa học và giáo dục đại học nước nhà".

$12.000 tỷ đào tạo 9000 Tiến sĩ: \'\'Dư luận chưa hiểu hết\'\'$