Khoản tiền được mô tả là “món quà yêu nước” từ một người bạn của ông Trump, song danh tính người tặng và quy trình thẩm định vẫn chưa được công bố.
Giữa lúc chính phủ Mỹ tiếp tục đóng cửa do bế tắc ngân sách, Bộ Quốc phòng (DOD) bất ngờ tuyên bố đã nhận khoản quyên góp trị giá 130 triệu USD từ một nhà tài phiệt giấu tên để hỗ trợ chi trả lương cho quân nhân.
Đây là động thái hiếm có trong lịch sử tài chính của Lầu Năm Góc, khiến dư luận Mỹ đặt nhiều câu hỏi về tính minh bạch và hợp pháp của khoản tiền này.
Tổng thống Trump nói người tặng 130 triệu USD không muốn lộ danh tính hay được ghi nhận công khai. (Ảnh: Reuters)
Phát ngôn viên Lầu Năm Góc Sean Parnell xác nhận thông tin vào ngày 24/10, cho biết Bộ Quốc phòng đã tiếp nhận khoản quyên góp “theo quyền hạn chung về việc nhận quà tặng”. Tuy nhiên, ông từ chối tiết lộ danh tính người tặng, cũng như việc người này là công dân Mỹ hay người nước ngoài.
“Khoản quyên góp được đưa ra với điều kiện duy nhất: phải được dùng để bù đắp chi phí trả lương và phúc lợi cho binh sĩ” ông Parnell nói. “Chúng tôi đánh giá cao sự giúp đỡ này, nhất là sau khi phe Dân chủ quyết định ngừng chi trả lương cho quân đội.”
Tổng thống Donald Trump là người đầu tiên tiết lộ thông tin trên vào tối 23/10, cho biết “một người bạn yêu nước” đã tự nguyện tặng số tiền lớn nhằm giúp chính phủ vượt qua khó khăn tạm thời. Theo ông Trump, hành động này thể hiện “lòng yêu nước và sự trân trọng dành cho các lực lượng vũ trang Mỹ”.
Theo số liệu từ Nhà Trắng, tổng chi phí trả lương quân nhân trong nửa đầu tháng 10 đã lên tới khoảng 6,5 tỷ USD. Với con số đó, chuyên gia ngân sách quốc phòng Todd Harrison thuộc Viện Doanh nghiệp Mỹ (AEI) tính toán rằng 130 triệu USD chỉ đủ chi trả cho lực lượng vũ trang trong… một phần ba ngày.
Ông Harrison lưu ý rằng chính phủ Mỹ có những tài khoản công khai cho phép nhận quyên góp vào các chương trình quân sự, song thông thường chỉ áp dụng cho các dự án cụ thể như xây dựng công trình thể thao ở học viện quân sự — và phải được Quốc hội phê chuẩn trước.
“Đây có vẻ là một ý tưởng còn nửa vời, chưa được rà soát kỹ lưỡng hay thực thi đúng quy trình", ông nhận xét.
Theo quy định của DOD, mọi khoản tặng vượt quá 10.000 USD cho quân nhân hoặc gia đình họ đều phải được các chuyên viên đạo đức xem xét kỹ, nhằm bảo đảm người quyên góp “không có lợi ích có thể bị ảnh hưởng đáng kể” bởi món quà. Các khoản tặng từ người nước ngoài còn phải trải qua quy trình kiểm tra nghiêm ngặt hơn.
Dù vậy, Lầu Năm Góc không cho biết khoản tiền 130 triệu USD đã được thẩm định ra sao, hay sẽ được chuyển vào ngân khố liên bang theo cơ chế nào. Điều này làm dấy lên lo ngại về khả năng ảnh hưởng chính trị hoặc lợi ích ngầm đằng sau “món quà yêu nước” này.
Chưa rõ chính quyền Trump có thể hợp pháp sử dụng khoản quyên góp này để trả lương cho quân đội nếu không có sự phê chuẩn của Quốc hội. (Ảnh: Getty Images)
Trong nhiều tuần qua, việc trả lương cho quân nhân giữa thời điểm chính phủ đóng cửa là tâm điểm tranh cãi giữa hai đảng tại Quốc hội Mỹ.
Phe Cộng hòa tại Hạ viện đã từ chối triệu tập phiên họp để thông qua dự luật bảo vệ lương quân nhân, dù được cả hai đảng ủng hộ, với mục tiêu ép phe Dân chủ Thượng viện chấp thuận gia hạn ngân sách tạm thời.
Cùng lúc, Thượng viện Mỹ hôm 23/10 đã nỗ lực thúc đẩy một dự luật chi trả lương cho quân nhân và một số nhân viên không nghỉ việc trong thời gian đóng cửa.
Tuy nhiên, đa số Thượng nghị sĩ Dân chủ đã chặn lại, với lý do dự luật không bao gồm nhóm nhân viên bị nghỉ không lương (furloughed workers).
Quốc hội Mỹ dự kiến sẽ tiếp tục thảo luận và bỏ phiếu về một số dự luật liên quan đến trả lương cho quân nhân trong tuần tới. Nếu không có thay đổi, khoản lương tiếp theo của binh sĩ dự kiến được chuyển vào ngày 30/10 — song nhiều người lo ngại việc trả lương sẽ bị đình trệ nếu không có giải pháp ngân sách mới.
Khoản quyên góp khổng lồ — được Tổng thống Trump ca ngợi là “một hành động yêu nước” — đang trở thành tâm điểm tranh cãi tại Washington.
Trong khi những người ủng hộ xem đây là giải pháp tạm thời giúp duy trì tinh thần quân đội, giới chỉ trích cảnh báo một tiền lệ nguy hiểm: quân đội của siêu cường hàng đầu thế giới không nên phụ thuộc vào lòng hảo tâm của các cá nhân — dù là “bạn của Tổng thống”.
