Hiến pháp Hàn Quốc quy định quốc hội có quyền thông qua việc luận tội tổng thống nếu "vi phạm Hiến pháp hoặc bất kỳ luật nào khi thực hiện nhiệm vụ chính thức".
Những diễn biến đầy kịch tính trên chính trường Hàn Quốc 3 ngày qua kể từ khi Tổng thống Yook Suk-yeol ban bố lệnh thiết quân luật chớp nhoáng đã và đang đánh dấu thách thức nghiêm trọng nhất đối với nền dân chủ Hàn Quốc kể từ những năm 1980.
Hiện nay, với sự ủng hộ mạnh mẽ của dư luận và các nhà hoạt động, các nghị sĩ đối lập Hàn Quốc đang nhanh chóng kêu gọi việc bỏ phiếu luận tội Tổng thống. Yonhap hôm 5/12 đưa tin rằng Đảng Dân chủ đối lập tuyên bố sẽ thúc đẩy một cuộc bỏ phiếu luận tội vào ngày 7/12 tới.
Một cuộc thăm dò được Reuters trích dẫn cùng ngày cho thấy 73,6% người Hàn Quốc ủng hộ việc luận tội Tổng thống, với 69,5% tin rằng hành động của ông Yoon Suk-yeol là nổi loạn. Vậy điều gì sẽ xảy ra nếu một Tổng thống Hàn Quốc bị luận tội?
Theo Reuters, quốc hội Hàn Quốc có thẩm quyền khởi xướng các thủ tục luận tội. Đề nghị luận tội tổng thống cần được đa số nghị sĩ đề xuất và được 2/3 tổng số nghị sĩ quốc hội chấp thuận để được thông qua.
Trên thực tế, quốc hội Hàn Quốc hiện do Đảng Dân chủ đối lập chính kiểm soát. Đảng này và các đảng nhỏ khác đang chiếm 192 ghế tại quốc hội. Như vậy, phe đối lập vẫn cần thêm ít nhất 8 phiếu ủng hộ từ đảng Quyền lực Nhân dân cầm quyền để đề xuất luận tội được thông qua.
Nếu quốc hội bỏ phiếu thông qua việc luận tội, tổng thống sẽ bị đình chỉ quyền hạn của mình cho đến khi có kết quả phiên tòa luận tội do Tòa án Hiến pháp tổ chức. Khi đó, thủ tướng sẽ đóng vai trò là người đứng đầu với tư cách tổng thống tạm quyền.
Trong trường hợp được quốc hội thông qua, đề xuất luận tội sẽ được chuyển tới Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc để xem xét, tiến hành phiên tòa xác nhận hoặc bác bỏ động thái luận tội sau khi lắng nghe bằng chứng từ quốc hội để xác định xem tổng thống có vi phạm luật hay không.
Tòa án có tối đa 6 tháng để xác nhận việc luận tội bằng phiếu bầu ủng hộ của 6 trong số 9 thẩm phán, hoặc bác bỏ động thái này. Tuy nhiên, hiện tại Toàn án Hiến pháp Hàn Quốc chỉ có 6 thẩm phán đang tại vị. Không rõ liệu tòa án có chấp nhận động thái luận tội mà không có đủ 9 thẩm phán hay không.
“Nếu tổng thống bị luận tội, sự việc này sẽ được đưa ra tòa án hiến pháp. Nhưng hiện tại, chúng tôi không có đủ thành viên trong tòa án hiến pháp. Vì vậy, quốc hội sẽ phải bổ nhiệm thêm thẩm phán. Điều đó sẽ mất một thời gian”, Kenneth Choi, biên tập viên quốc tế của tờ Chosun Ilbo bày tỏ.
Vậy điều gì sẽ xảy ra nếu một Tổng thống Hàn Quốc bị bãi nhiệm? Một cuộc bầu cử tổng thống mới phải được tổ chức trong vòng 60 ngày, theo Reuters. Điều tương tự cũng xảy ra nếu Tổng thống Yoon Suk-yeol từ chức. Điều này cho thấy sức ép rất lớn mà ông Yoon đang phải đối mặt.
Trước đó, bà Park Geun-hye là Tổng thống Hàn Quốc đầu tiên được bầu theo chế độ dân chủ bị phế truất. Ngày 10/3/2017, bà Park chính thức bị Toà án Hiến pháp phế truất với hàng loạt cáo buộc hình sự.
