Đốt rác - Hiểm họa lớn cho sức khỏe cộng đồng

Dù Báo Hànộimới đã phản ánh nhiều lần nhưng tình trạng này vẫn chưa có chuyển biến, cần chính quyền và các lực lượng chức năng xử lý kiên quyết.

Thực tế báo động

Tại đường Phạm Tu (phường Thanh Liệt), không khó để thấy những bãi rác bị đốt nham nhở, chủ yếu do một số người làm nghề thu gom phế liệu đốt dây điện cũ nhằm lấy lõi đồng, bất chấp mùi nhựa cháy khét lẹt lan tỏa khắp khu vực. Tình trạng tương tự cũng diễn ra tại các phường Từ Liêm, Hà Đông, Xuân Đỉnh…

Chị Lê Thu Hằng (chung cư CT6 Lê Đức Thọ, phường Từ Liêm) phản ánh: “Bãi rác tự phát nằm ngay cạnh dự án đường nối Phạm Hùng - Lê Đức Thọ vốn đã ngập rác, môi trường ô nhiễm trầm trọng. Những ngày qua việc đốt rác càng khiến không khí trở nên ngột ngạt. Mùi nhựa, mùi cao su cháy xộc thẳng vào nhà, nhiều hôm gia đình tôi phải đóng kín cửa, hạn chế cho trẻ nhỏ ra ngoài”. Cùng chung bức xúc, chị Đặng Thị Oanh (phường Hà Đông) cho biết: “Khói tại bãi rác ngay sát Trường Mầm non công lập Hoa Mai khiến môi trường sống của người dân ở khu vực này, đặc biệt là các cháu học sinh, bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Mỗi khi đi qua đây, tôi đều phải đeo khẩu trang mà vẫn không tránh khỏi mùi khét khó chịu”.

Không chỉ khu vực nội đô, tình trạng đốt rác tự phát còn diễn ra phổ biến ở nhiều nơi thuộc ngoại thành. Ông Lê Quang Long (thôn Đoài, xã Thiên Lộc) cho biết: “Không khí vốn đã mù mịt, vậy mà có những hôm họ đốt rác từ sáng sớm đến chiều tối, khói đen bốc lên đặc quánh. Khu vực ven đường Hoàng Sa này không phải điểm tập kết rác thải nhưng không hiểu sao chính quyền địa phương vẫn để tồn tại bãi rác lớn và tình trạng đốt rác bừa bãi, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của người dân”.

Tại xã Bình Minh, vào lúc 23h đêm 12-12, lực lượng cứu hỏa vẫn căng mình dập lửa tại bãi rác thôn Thanh Thần. Theo người dân địa phương, đây từ lâu đã là “điểm nóng” bởi tình trạng đốt rác diễn ra thường xuyên, trong khi lượng rác thải tại khu vực này rất lớn, chỉ cần một nguồn lửa nhỏ cũng có thể bùng phát thành đám cháy lớn, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn.

Không chỉ có vậy, tại khu vực chợ thuộc thôn Đìa (xã Bình Minh), một số hộ kinh doanh còn thường xuyên mang thùng xốp và rác thải ra đốt. Bà Nguyễn Thị Hoan (thôn Đìa, xã Bình Minh) phản ánh: “Mỗi khi đốt thùng xốp và rác thải, khói đen bốc cao hàng chục mét, bay mù mịt, bụi đen li ti bám vào đồ đạc, quần áo; thậm chí, chỉ hít thở, cũng cảm nhận rõ bụi bẩn. Nhiều vụ cãi vã, va chạm liên quan đến việc đốt rác đã xảy ra, nhưng đến nay chính quyền vẫn chưa quyết liệt xử lý. Vì vậy chúng tôi lo ngại tình trạng đốt rác sẽ còn kéo dài”.

Cần nêu cao trách nhiệm hơn nữa

Hành vi đốt rác, dù xuất phát từ thói quen, sự tiện lợi hay suy nghĩ giản đơn “đốt cho sạch” đều gây ra hậu quả nghiêm trọng hơn nhiều so với nhận thức của không ít người dân. Trong bối cảnh chất lượng không khí của Hà Nội đang ở mức báo động, những đám khói từ rác bị đốt lộ thiên vô tình khiến tình trạng ô nhiễm càng trở nên trầm trọng.

PGS.TS Bùi Thị An, nguyên Viện trưởng Viện Tài nguyên, Môi trường và Phát triển cộng đồng chia sẻ: “Khói từ rác đốt lộ thiên chứa nhiều chất độc như dioxin, furan, kim loại nặng... Đáng lo ngại, nhiều chất độc không thể phân tán nhanh mà lưu lại trong không khí ở tầng thấp, là những tác nhân gây ung thư và bệnh đường hô hấp. Trong đó, người già, trẻ em, phụ nữ mang thai chịu tác động nặng nề nhất”.

Nguy hiểm là thế, song việc xử lý chưa nghiêm cùng thói quen cố hữu của một bộ phận người dân khiến tình trạng đốt rác bừa bãi vẫn diễn ra công khai. Thạc sĩ, luật sư Đào Trung Kiên, Giám đốc Công ty Luật TNHH Công lý toàn dân phân tích: “Luật Bảo vệ môi trường quy định, đốt rác trong khu dân cư là hành vi bị nghiêm cấm. Điều 26 Nghị định số 44/2022/NĐ-CP cho phép xử phạt đến 1 tỷ đồng, tùy theo loại rác và tính chất vi phạm. Nghiêm khắc hơn, Điều 235 Bộ luật Hình sự quy định, người đốt rác gây ô nhiễm nghiêm trọng, gây cháy nổ hoặc thiệt hại tài sản có thể bị phạt tù đến 7 năm”.

Thực tế, ngày 12-10 vừa qua, cơ quan Cảnh sát điều tra Công an thành phố đã xử lý hình sự Hoàng Công Sơn, trú tại phường Láng, vì 2 lần đốt rác trên tầng thượng, dẫn đến cháy lan sang các hộ gia đình hàng xóm, gây thiệt hại về tài sản. Vụ việc này là lời cảnh báo rõ ràng rằng, đốt rác không chỉ là hành vi thiếu ý thức mà còn có thể phải chịu trách nhiệm hình sự.

Nhằm lập lại kỷ cương trong công tác vệ sinh môi trường, UBND thành phố đã ban hành Quyết định số 69/2025/QĐ-UBND, theo đó, từ ngày 1-12 sẽ chuyển giao toàn bộ công tác duy trì vệ sinh môi trường cho 126 xã, phường. Đây là cơ hội khẳng định vai trò và trách nhiệm của chính quyền cơ sở, đồng thời đặt ra yêu cầu cao hơn về năng lực điều hành, tổ chức thực hiện để giải quyết hiệu quả bài toán vệ sinh môi trường.

Để môi trường thực sự trong lành, sạch đẹp, chính quyền địa phương cần sát dân hơn, tăng cường kiểm tra, gắn camera giám sát tại các điểm nóng; đồng thời xử lý vi phạm công khai nhằm răn đe và ngăn chặn kịp thời tình trạng đổ rác sai quy định, đốt rác thải tự phát. Song song với nỗ lực của chính quyền, mỗi người dân cần thay đổi thói quen, không coi đốt rác là cách “dọn cho sạch”, bởi sự tiện lợi trước mắt có thể phải trả giá bằng nguy cơ lâu dài đối với sức khỏe cộng đồng.