Cuối tuần trước, khi các quan chức Mỹ và Trung Quốc xuất hiện tại hội nghị an ninh Munich, cả hai đều nhấn mạnh không muốn hướng đến một Chiến tranh Lạnh mới.
Tuy nhiên, những cảnh báo của các quan chức Mỹ rằng Trung Quốc có thể đang chuẩn bị cung cấp vũ khí và đạn dược cho Nga, để phục vụ cho cuộc chiến với Ukraine, báo hiệu những nguy cơ từng xuất hiện trong Chiến tranh Lạnh cũ - khi các bên đổ nguồn lực quân sự vào các cuộc chiến tranh ủy nhiệm kéo dài trên toàn cầu.
Ủy viên Bộ chính trị Trung Quốc Vương Nghị.
Nguy cơ thay đổi bản chất cuộc chiến
Ngay trước khi Nga khởi động “chiến dịch quân sự đặc biệt” ở Ukraine vào tháng 2/2022, Moskva và Bắc Kinh ra tuyên bố dài 5.000 từ về một quan hệ đối tác “không giới hạn”, điều đã gây lo ngại ở Washington và các thủ đô châu Âu.
Các quan chức Mỹ nói Trung Quốc trong khoảng một năm xảy ra cuộc chiến ở Ukraine đã kiềm chế không viện trợ vật chất cho Nga. Tổng thống Mỹ Biden đã nhấn mạnh với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình rằng bất kỳ động thái nào như vậy cũng sẽ gây hậu quả.
Nếu Trung Quốc tham gia theo cách đó, bản chất của cuộc xung đột có thể thay đổi, biến thành một cuộc đấu tranh liên quan đến cả ba siêu cường lớn nhất thế giới và các đối tác của họ.
Khi Ngoại trưởng Mỹ Antony J. Blinken đưa ra cảnh báo với Trung Quốc tại Munich (Đức), điều này tiết lộ rằng chính quyền Biden tin Bắc Kinh sắp vượt qua ranh giới, theo New York Times. Ông Blinken nói viện trợ có khả năng bao gồm vũ khí và đạn dược, nhưng ông không cung cấp chi tiết về thông tin tình báo cơ bản mà chính quyền Mỹ có thể đã thu được.
Trong khi đó, các quan chức ở Washington và các thủ đô châu Âu, bao gồm cả ở Madrid, một trong những nhà cung cấp viện trợ trung thành nhất cho Kiev, cho rằng Nga có thể có cuộc tấn công mới ở Ukraine mùa xuân này.
"Chiến thuật" của Mỹ có còn tác dụng?
Mỹ được cho là đã cố gắng ngăn cản Trung Quốc cung cấp viện trợ quân sự cho Nga một phần bằng cách công bố các phát hiện tình báo, làm gia tăng sự giám sát của công chúng toàn cầu đối với bất kỳ hành động tiềm năng nào của Trung Quốc nhằm hỗ trợ Nga.
Vào tháng 3/2022, các quan chức Mỹ nói với các phóng viên của một số tổ chức tin tức, bao gồm cả New York Times, rằng Nga đã yêu cầu Trung Quốc viện trợ. Tiết lộ được đưa ra ngay trước khi ông Jake Sullivan, cố vấn an ninh quốc gia Mỹ, gặp ông Dương Khiết Trì, quan chức chính sách đối ngoại hàng đầu của Trung Quốc, tại Rome.
Đó là một phần trong nước cờ chiến lược rộng lớn hơn của Mỹ, liên quan đến việc sử dụng thông tin tình báo để ngăn chặn cuộc chiến của Nga. Trong những tháng trước khi Nga bắt đầu chiến dịch, chính quyền Biden nhanh chóng công khai thông tin tình báo để cố gắng ngăn cản Nga gửi quân đến.
Nhưng điều đó đã không có tác dụng. Thông tin tình báo được chứng minh là chính xác - nhưng cuộc chiến vẫn diễn ra.
Những bình luận công khai của ông Blinken về khả năng Trung Quốc viện trợ cho Nga, và những nhận xét riêng của các quan chức Mỹ với các phóng viên, là một chương khác trong cùng một chiến lược tiết lộ thông tin tình báo của người Mỹ. Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris cũng cảnh báo Trung Quốc không ủng hộ Nga trong bài phát biểu trước hội nghị Munich.
Yếu tố cạnh tranh Mỹ - Trung
Các quan chức Mỹ nói rằng Trung Quốc đã tăng cường quan hệ với Nga trong khi cuộc chiến diễn ra. Trước thềm hội nghị an ninh, ông Uông Văn Bân, phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Trung Quốc, cho biết: “Trung Quốc sẵn sàng hợp tác với Nga để thúc đẩy hơn nữa quan hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn diện của chúng tôi trong một kỷ nguyên mới”.
Ông Vương Nghị, quan chức chính sách đối ngoại của Trung Quốc, dự kiến sẽ tới Moskva trong những ngày tới, một chuyến đi mà các quan chức Mỹ đang theo dõi chặt chẽ. Nga cho biết ông Tập cũng sẽ thăm nước này trong năm nay.
Vào tháng 1, Mỹ đã áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với một công ty Trung Quốc vì đã cung cấp hình ảnh vệ tinh cho Tập đoàn Wagner, một lực lượng Nga đang chiến đấu ở Ukraine. Các quan chức Mỹ cho biết họ cũng đã phạt một số công ty Trung Quốc khác vì vi phạm các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đối với Nga.
Tạp chí Phố Wall đưa tin quân đội Nga vẫn có thể có được những máy bay không người lái thương mại do Trung Quốc sản xuất để sử dụng trong chiến tranh.
Mỹ có rất ít "quân bài tốt" để chơi với Trung Quốc. Mặc dù hai quốc gia vẫn là đối tác thương mại mạnh mẽ, nhưng mối quan hệ hai bên đang ở một trong những điểm thấp nhất trong nhiều thập kỷ. Mối quan hệ phức tạp hơn do cuộc khủng hoảng khinh khí cầu Trung Quốc vào đầu tháng này.
Một bài báo dài về cuộc gặp giữa ông Blinken và ông Vương do Tân Hoa Xã, hãng thông tấn nhà nước Trung Quốc đăng tải, không đề cập đến bất kỳ cuộc nói chuyện nào về Ukraine và Nga, nhưng có nói rằng hai quan chức đã "đụng độ" về tình tiết khinh khí cầu, và nói rộng hơn rằng “Mỹ đang sử dụng mọi biện pháp để chèn ép Trung Quốc".
Xing Yue, giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học Thanh Hoa ở Bắc Kinh, cho biết căng thẳng có thể không giảm bớt trước mùa hè. “Tôi không nghĩ rằng Trung Quốc và Mỹ có thể giao tiếp trong thời gian ngắn", bà nói.
“Quan hệ Trung Quốc-Mỹ không chỉ là về hai nước. Đó là về quan hệ giữa Trung Quốc và các nước phương Tây. Châu Âu sẽ đứng về phía Mỹ trong mọi vấn đề", chuyên gia nhận định.
Những thông điệp công khai gần đây từ các nhà ngoại giao đã tiết lộ rằng Trung Quốc, Nga và cuộc chiến Ukraine là những chủ đề quan trọng nhất trong các cuộc trò chuyện của ông Vương, người đang có chuyến đi vòng quanh châu Âu.
Catherine Colonna, Bộ trưởng phụ trách các vấn đề châu Âu và đối ngoại của Pháp, tuần trước cho biết trong cuộc gặp với ông Vương, đã có cuộc thảo luận về cuộc chiến ở Ukraine và các biện pháp để giải quyết xung đột.
Bộ trưởng Ngoại giao Italia, Antonio Tajani, cho biết trên đài phát thanh rằng ông Vương đã nói với ông rằng Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có kế hoạch thực hiện một “bài phát biểu hòa bình” trong những ngày tới.
Barry Pavel, một thành viên tại Hội đồng Đại Tây Dương - nhóm nghiên cứu chính sách đối ngoại ở Washington, cho rằng việc ông Tập đang chuẩn bị một bài phát biểu là “rất đáng lo ngại" về lý do tại sao Trung Quốc lại làm điều này khi đang xem xét sự ủng hộ đối với Nga, và cả việc "kế hoạch hòa bình" có thể diễn ra dưới hình thức nào.
