Kiểm toán nhà nước vừa có kiến nghị nhiều nội dung quan trọng qua kiểm toán 3 dự án thành phần thuộc Dự án đầu tư xây dựng một số đoạn cao tốc tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020. Đáng chú ý, cơ quan kiểm toán đã chỉ ra một số tồn tại, hạn chế trong công tác khảo sát, lập, thẩm tra, thẩm định, phê duyệt thiết kế; công tác dự toán; việc phân bổ vốn; tiến độ dự án và nghiệm thu, thanh toán các gói thầu…
- Bộ GTVT "mời" kiểm toán vào làm sớm các gói thầu cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2
- Dự án điện gió, mặt trời, thủy điện vào “tầm ngắm” Kiểm toán Nhà nước
Kiến nghị xử lý tài chính đối với 3 dự án là 22,038 tỷ đồng
Từ ngày 6/6/2022 đến ngày 30/7/2022, đoàn Kiểm toán nhà nước thuộc Kiểm toán nhà nước (KTNN) chuyên ngành IV đã thực hiện cuộc kiểm toán hoạt động xây dựng và việc quản lý, sử dụng vốn đầu tư Dự án thành phần đoạn quốc lộ 45 - Nghi Sơn (Dự án 1); đoạn Nha Trang - Cam Lâm (Dự án 2); đoạn Cam Lâm - Vĩnh Hảo (Dự án 3) thuộc Dự án đầu tư xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020.
Cụ thể, theo KTNN, các dự án được đầu tư theo hình thức khác nhau: Dự án 1 đầu tư theo hình thức đầu tư công (sử dụng 100% vốn ngân sách nhà nước); Dự án 2 và 3 đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP), sử dụng nguồn vốn ngân sách Nhà nước và vốn nhà đầu tư. Tổng số kiến nghị xử lý tài chính được KTNN đưa ra đối với 3 dự án là 22,038 tỷ đồng, trong đó với Dự án 1 là 17,793 tỷ đồng; Dự án 2 là 2,336 tỷ đồng và Dự án 3 là 1,727 tỷ đồng. Tổng số kiến nghị xử lý khác được KTNN xác định là 36,198 tỷ đồng, trong đó với Dự án 1 là 16,412 tỷ đồng và Dự án 3 là 19,785 tỷ đồng.
Cũng theo KTNN, tại dự án 2 và 3, đoàn Kiểm toán chỉ kiểm toán phần vốn góp của Nhà nước trong dự án BOT, không kiểm toán phần vốn thực hiện dự án BOT của nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án BOT. Ở Dự án 1, chưa thỏa thuận xây dựng trạm biến áp và đường dây (trước công tơ) để cấp điện cho các hệ thống điện, chiếu sáng giao thông của dự án theo quy định tại Nghị định 137/2013/NĐ-CP ngày 21/10/2013 của Chính phủ; chưa nghiên cứu phương án tận dụng tối đa vật liệu đá cấp 4 đào nền đường trong quá trình triển khai dự án. Tại Dự án 2 và 3, việc đầu tư xây dựng các trạm thu phí bao gồm 1 làn thu phí một dừng chưa phù hợp theo quy định tại Quyết định số 19/2020/QĐ-TTg ngày 17/6/2020 của Thủ tướng Chính phủ về việc thu phí sử dụng đường bộ theo hình thức điện tử không dừng.
Công tác dự toán còn tồn tại một số sai sót về khối lượng, định mức đơn giá làm tăng dự toán gần 169,9 tỷ đồng, trong đó: Dự án 1 là 29, 42 tỷ đồng, Dự án 2 là 21,13 tỷ đồng, Dự án 3 là 119,3 tỷ đồng. Kết quả so sánh giá gói thầu sau kiểm toán một số gói thầu thuộc Dự án 1 thấp hơn giá trúng thầu. Ngoài ra, các chuyên gia của tổ chuyên gia đấu thầu do Ban Quản lý dự án (QLDA) Đường Hồ Chí Minh và Ban QLDA 85 thành lập chỉ có chứng chỉ hành nghề hoạt động đấu thầu xây lắp và tư vấn, chưa có chứng chỉ hành nghề hoạt động đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư.
Tại dự án 2, có tình trạng phân bổ vốn hỗ trợ một phần chi phí xây dựng vào chi phí thiết bị; còn ở dự án 3 thì phân bổ vốn hỗ trợ một phần chi phí xây dựng vào cả chi phí thiết bị, chi phí tư vấn đầu tư xây dựng, chi phí quản lý dự án và chi phí khác. Ở cả 2 dự án này, khi thanh toán hợp đồng BOT, chi phí dự phòng được phân bổ vào đơn giá các hạng mục là chưa phù hợp với hồ sơ mời thầu, hồ sơ đấu thầu.
Về tiến độ, ở dự án 2 đã chậm 20 tháng và chậm 15 tháng ở dự án 3 so với Quyết định phê duyệt dự án. Ngoài ra, công tác nghiệm thu, thanh toán các gói thầu còn một số tồn tại, sai sót trong việc tính toán khối lượng nghiệm thu, chưa đủ điều kiện để kiểm toán xác nhận chi phí một số hạng mục do chưa có đầy đủ hồ sơ, thủ tục làm căn cứ xác định giá trị 325 tỷ đồng…
Cần hoàn thiện cơ chế, chính sách
Bên cạnh một số tồn tại, hạn chế nêu trên, đoàn KTNN chuyên ngành IV cũng chỉ ra một số vấn đề liên quan đến cơ chế chính sách, các vấn đề phát sinh khi triển khai thực hiện dự án. Theo đó, ở dự án 2 và 3 chưa có hướng dẫn cụ thể về hoàn thuế đối với phần đầu tư của Nhà nước tham gia dự án PPP; chưa có quy định về việc xuất hóa đơn giá trị gia tăng khi doanh nghiệp dự án thực hiện nghiệm thu thanh toán phần vốn góp Nhà nước trong dự án BOT, chưa có quy định về kê khai nộp thuế giá trị gia tăng đối với phần giá trị được nghiệm thu, thanh toán thuộc phần vốn Nhà nước hỗ trợ một phần chi phí xây dựng công trình.
Về phương án thiết kế một số hạng mục, còn chưa tối ưu về kinh tế, chưa có lộ trình và thời gian cụ thể về việc triển khai đầu tư xây dựng trạm dừng nghỉ; phân kỳ đầu tư giai đoạn 1 không bố trí làn dừng khẩn cấp liên tục mà bố trí so le nhau với bề rộng và chiều dài chưa phù hợp, phương án thiết kế mái dốc 2 mái chưa tính đến việc phải bù vênh tại giai đoạn hoàn chỉnh…
Bên cạnh đó, đối với cả 3 dự án, Bộ GTVT, các Ban QLDA chưa làm việc với các địa phương về việc xây dựng và công bố giá đất đối với các mỏ doanh nghiệp được quyền khai thác. Vì vậy, KTNN đã kiến nghị Bộ GTVT và đơn vị được kiểm toán: Tổ chức rà soát, tổng hợp, thực hiện các giải pháp để khắc phục các tồn tại, hạn chế, trong đó nổi bật là: Báo cáo Chính phủ để Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội về diện tích sử dụng đất cho cả 3 dự án; những nội dung thay đổi so với chủ trương đầu tư được Quốc hội thông qua tại Dự án 2 và 3, như chiều dài từng dự án thành phần, suất đầu tư, tổng mức đầu tư, tỷ lệ vốn chủ sở hữu tại các dự án thành phần…
Chấn chỉnh, rút kinh nghiệm đối với các tập thể, cá nhân liên quan đến những hạn chế, tồn tại, đặc biệt xác định rõ trách nhiệm tập thể và cá nhân liên quan đến những hạn chế, tồn tại trong việc lập, thẩm định, phê duyệt thiết kế, dự toán để xử lý theo quy định. Bộ Tài chính hướng dẫn Bộ GTVT về việc hoàn thuế đối với phần đầu tư của Nhà nước tham gia dự án PPP đối với Dự án 2 và 3; Ban hành văn bản hướng dẫn việc phát hành hóa đơn, kê khai nộp thuế và khấu trừ, hoàn thuế GTGT, phương pháp xây dựng phương án tài chính đối với các dự án BOT có vốn Nhà nước hỗ trợ xây dựng công trình nhằm gia tăng tính hiệu quả về tài chính cho dự án... KTNN cũng đề nghị Thủ tướng Chính phủ: Chỉ đạo Bộ GTVT và các đơn vị có liên quan thực hiện nghiêm túc các kiến nghị của KTNN; yêu cầu Bộ GTVT báo cáo Chính phủ về các nội dung nêu trên.
Kiểm toán Nhà nước đề nghị xử lý tài chính hơn 729 tỷ đồng tại tỉnh Đắk Lắk
Cùng thời gian này, Kiểm toán Nhà nước cũng vừa ban hành Báo cáo kiểm toán ngân sách địa phương năm 2021 của tỉnh Đắk Lắk. Từ những bất cập được phát hiện qua kiểm toán ngân sách địa phương năm 2021 của tỉnh Đắk Lắk, Kiểm toán Nhà nước kiến nghị UBND tỉnh Đắk Lắk chỉ đạo các đơn vị thực hiện kiến nghị xử lý tài chính 729,518 tỷ đồng. Trong đó, tăng thu ngân sách nhà nước 3,077 tỷ đồng; thu hồi và giảm chi ngân sách nhà nước 716,337 tỷ đồng; giảm lỗ 10,1 tỷ đồng; xử lý khác 13,7 tỷ đồng.
Bên cạnh đó, Kiểm toán Nhà nước đề nghị UBND tỉnh Đắk Lắk thực hiện và chỉ đạo các đơn vị có liên quan chấn chỉnh công tác quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công. UBND tỉnh Đắk Lắk phải báo cáo Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch & Đầu tư thực hiện thu hồi các khoản tạm ứng, ứng trước dự toán từ ngân sách Trung ương đã quá hạn số tiền hơn 300 tỷ đồng theo quy định; báo cáo Bộ Tài chính giảm trừ chênh lệch nguồn và nhu cầu thực hiện cải cách tiền lương năm 2021 theo số liệu xác định của Kiểm toán Nhà nước so với số báo cáo của địa phương số tiền hơn 150 tỷ đồng.
Đồng thời, thu hồi các khoản tạm ứng, ứng trước cho ngân sách huyện, các đơn vị dự toán cấp tỉnh quá thời hạn chưa thu hồi số tiền hơn 182 tỷ đồng. Đồng thời, UBND tỉnh Đắk Lắk cần chấm dứt việc cấp kinh phí chi lương và phụ cấp cho 4 tổ chức không phải Hội đặc thù; rà soát việc giao số lượng lao động hợp đồng theo văn bản thẩm định của Bộ Nội vụ và chỉ đạo của Bộ Chính trị; chỉ đạo UBND TP Buôn Ma Thuột, UBND thị xã Buôn Hồ bố trí dự toán ngân sách các năm sau hoàn trả đủ số thu tiền sử dụng đất đã sử dụng chi thường xuyên để thực hiện nhiệm vụ chi đầu tư theo quy định…
