Ông Trump gây chấn động Washington khi bất ngờ đăng tải trên mạng xã hội Truth Social chỉ thị Bộ Quốc phòng “bắt đầu thử nghiệm vũ khí hạt nhân ngay lập tức”
Thông điệp được đưa ra chỉ vài giờ trước phiên điều trần tại Thượng viện của Phó đô đốc Richard Correll, người được đề cử làm Tư lệnh Bộ Chỉ huy Chiến lược Mỹ (STRATCOM) – cơ quan phụ trách toàn bộ lực lượng hạt nhân.
Ông Correll ngay lập tức bị các nghị sĩ chất vấn dồn dập: Liệu đây có phải là tín hiệu cho một vụ thử nổ hạt nhân thật sự, hay chỉ là thử nghiệm tên lửa mang đầu đạn thông thường?
Các nghị sĩ bang Nevada – nơi từng chứng kiến hơn 900 vụ thử hạt nhân trong thế kỷ 20 – đã phản ứng dữ dội trước tuyên bố của Tổng thống Trump. Hạ nghị sĩ Dina Titus khẳng định sẽ trình dự luật cấm sử dụng ngân sách liên bang cho bất kỳ kế hoạch thử nghiệm nào mới, nhấn mạnh: “Tôi sẽ không để chuyện này xảy ra. Nhất là khi tôi còn tại vị".
Vụ nổ năm 1953 tại Khu thử nghiệm Nevada là một phần của Chiến dịch Upshot-Knothole. Mỹ đã không tiến hành vụ nổ thử hạt nhân trong khí quyển nào kể từ năm 1962. Ảnh: Getty Images
Các phụ tá thân cận, trong đó có Phó Tổng thống JD Vance, ủng hộ kế hoạch, cho rằng thử nghiệm là cần thiết để “đảm bảo kho vũ khí Mỹ hoạt động hiệu quả”.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cảnh báo thông điệp mơ hồ này có thể gây hậu quả nghiêm trọng. Theo họ, nếu Mỹ phá bỏ lệnh cấm thử nổ, Nga, Trung Quốc và thậm chí Triều Tiên có thể lập tức làm theo, kích hoạt một cuộc chạy đua vũ trang mới.
Việc khôi phục năng lực thử nghiệm nổ hạt nhân là cực kỳ phức tạp, do cơ sở hạ tầng đã xuống cấp và nhân sự già hóa. Mỗi vụ thử có thể tiêu tốn trên 100 triệu USD, chưa kể chi phí an toàn, khử nhiễm và quản lý môi trường.
Giáo sư Ernest Moniz, cựu Bộ trưởng Năng lượng Mỹ, nhận định: “Nếu chỉ mang tính phô trương sức mạnh, việc thử nghiệm có thể hoàn tất trong khoảng một năm. Nhưng nếu là thử nghiệm thực sự nhằm thu thập dữ liệu khoa học đáng tin cậy, quá trình này sẽ kéo dài nhiều năm và tiêu tốn hàng trăm triệu USD".
Tại thủ đô Washington, các cơ quan an ninh và ngoại giao đang tìm cách làm rõ phạm vi thật sự của chỉ thị. Theo tờ Washington Post, một số quan chức giấu tên cho biết không có kế hoạch hành động cụ thể nào được chuẩn bị trước đó – khiến tình hình càng thêm hỗn loạn.
Thông điệp của ông Trump được đánh giá là vừa mang tính chính trị, vừa mang tính biểu tượng, song nguy cơ thực tế thì không nhỏ.
Nếu Mỹ thật sự nối lại thử nghiệm hạt nhân, đó sẽ là sự kết thúc của kỷ nguyên “kiểm soát hạt nhân” kéo dài hơn 30 năm, mở ra giai đoạn mới đầy bất định – khi các cường quốc cùng lao vào cuộc chạy đua tái khẳng định vị thế bằng bom nguyên tử.
