Mỹ tuyên chiến với “vũ khí hủy diệt hàng loạt” fentanyl

Vì sao fentanyl bị xếp ngang “vũ khí hủy diệt hàng loạt”?

Theo Sắc lệnh hành pháp do Tổng thống Mỹ Donald Trump ký ban hành ngày 15-12, fentanyl bất hợp pháp được mô tả là có “bản chất gần với vũ khí hóa học hơn là một chất gây nghiện thông thường”. Cách diễn đạt này không phải là cường điệu. Với độc tính cực mạnh, chỉ khoảng 2 miligam fentanyl, tương đương vài hạt muối, cũng đủ gây tử vong cho một người trưởng thành do suy hô hấp. Trong trường hợp tiếp xúc trực tiếp qua da hoặc đường máu, liều lượng còn nhỏ hơn nhiều cũng có thể gây sốc và tử vong tức thì.

Chính quyền Mỹ cho rằng, ở quy mô và mức độ gây chết người, fentanyl đã vượt xa các loại ma túy truyền thống. Không có loại bom nào, như Tổng thống Donald Trump nhấn mạnh, có thể âm thầm giết chết hàng chục nghìn người Mỹ mỗi năm như fentanyl. Thống kê của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) cho thấy, riêng năm 2024, fentanyl và các opioid tổng hợp đã liên quan trực tiếp đến khoảng 80.000 - 81.000 ca tử vong, dù con số này đã giảm so với đỉnh điểm năm 2023. Trong nhiều năm trước đó, số ca tử vong từng lên tới 110.000 người/năm, biến fentanyl thành nguyên nhân hàng đầu gây tử vong cho người Mỹ trong độ tuổi từ 18 đến 45.

Từ góc nhìn an ninh, Nhà Trắng cảnh báo fentanyl có thể bị vũ khí hóa. Các mạng lưới tội phạm có tổ chức, đặc biệt là các băng đảng ma túy xuyên quốc gia, không chỉ thu lợi từ việc buôn bán loại “bột trắng tử thần” này mà còn sử dụng nguồn tiền đó để tài trợ cho bạo lực, ám sát, thậm chí các hoạt động khủng bố và nổi dậy vũ trang. Nguy cơ fentanyl bị sử dụng trong các cuộc tấn công gây thương vong tập trung, dù chưa xảy ra, được Washington coi là hoàn toàn có thật.

Chính vì thế, Tổng thống Donald Trump từ lâu đã tỏ ra rất cứng rắn với vấn đề fentanyl. Ngay trong nhiệm kỳ đầu tiên (2017-2021), ông đã gọi cuộc khủng hoảng opioid là “nỗi ô nhục quốc gia”, tuyên bố tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng và đề xuất những biện pháp gây tranh cãi như áp dụng án tử hình đối với tội buôn lậu ma túy. Ông cũng thúc đẩy việc thành lập quỹ hàng tỷ USD để hỗ trợ các sáng kiến chống lạm dụng opioid, đồng thời yêu cầu thu hồi nhiều loại thuốc giảm đau có nguy cơ cao.

Khi trở lại Nhà Trắng trong nhiệm kỳ thứ hai, ông Donald Trump tiếp tục đặt vấn đề fentanyl vào vị trí trung tâm trong chương trình nghị sự. Việc áp thuế nặng với hàng hóa từ Canada, Mexico và Trung Quốc, gắn trực tiếp với yêu cầu kiểm soát fentanyl và nhập cư bất hợp pháp, cho thấy chính quyền Trump sẵn sàng sử dụng chính sách thương mại như một công cụ an ninh. Lỗ hổng miễn thuế đối với các kiện hàng giá trị nhỏ dưới 800 USD, vốn bị coi là “cửa ngõ” cho fentanyl và tiền chất, cũng bị nhắm tới.

Song song đó, Washington gia tăng sức ép ngoại giao và an ninh. Một số băng đảng ma túy Mexico đã bị xếp vào danh sách tổ chức khủng bố nước ngoài; các biện pháp quân sự, bao gồm không kích các tàu nghi vận chuyển ma túy trên biển Caribe, cũng được cân nhắc. Với sắc lệnh mới, Bộ Ngoại giao, Bộ Tài chính và Bộ Quốc phòng Mỹ đều được giao nhiệm vụ cụ thể, từ truy vết tài chính, trừng phạt tài sản đến đánh giá khả năng hỗ trợ quân sự cho công tác thực thi pháp luật.

Cuộc chiến không khoan nhượng với fentanyl bất hợp pháp

Fentanyl vốn được phát triển từ những năm 1950 như một loại thuốc giảm đau mạnh, đặc biệt hiệu quả trong điều trị ung thư và đau sau phẫu thuật. Trong môi trường y tế, khi được sử dụng có kiểm soát, fentanyl vẫn giữ vai trò nhất định. Nhưng khi bị lạm dụng và sản xuất trái phép, nó nhanh chóng trở thành con dao hai lưỡi chết người.

Sự nguy hiểm của fentanyl nằm ở 3 yếu tố: độ mạnh vượt trội, giá thành rẻ và khả năng gây nghiện cực cao. So với heroin, fentanyl mạnh hơn từ 50 đến 100 lần nhưng giá thành chỉ bằng một phần nhỏ. Điều này khiến các băng nhóm buôn ma túy dễ dàng trộn fentanyl vào heroin, cocaine hay các loại ma túy tổng hợp khác để tăng “độ phê”, trong khi người sử dụng thường không hề hay biết. Chỉ một sai lệch nhỏ về liều lượng cũng đủ gây tử vong.

Hệ quả là nước Mỹ phải chứng kiến một cuộc khủng hoảng y tế - xã hội chưa từng có. Từ năm 2014, khi số ca tử vong do fentanyl mới ở mức khoảng 14.000 người/năm, các cơ quan y tế Mỹ đã gióng lên hồi chuông cảnh báo. Đến giai đoạn 2020-2021, số ca tử vong do lạm dụng thuốc tăng vọt, trong đó fentanyl chiếm phần lớn. Việc chính quyền Tổng thống Donald Trump coi fentanyl là vũ khí hủy diệt hàng loạt đã nâng tầm cuộc chiến chống ma túy của Mỹ lên mức chưa từng có.

Cuộc chiến với fentanyl, vì thế, không chỉ là cuộc chiến của cảnh sát, quân đội hay thuế quan, mà còn là cuộc chiến vì sức khỏe cộng đồng và tương lai xã hội Mỹ. Quyết định “tuyên chiến” của Tổng thống Donald Trump phản ánh quyết tâm chính trị mạnh mẽ, nhưng thành công cuối cùng sẽ phụ thuộc vào việc nước Mỹ có thể cân bằng giữa bàn tay sắt của an ninh và bàn tay mềm của nhân đạo hay không.

Một điều rõ ràng là với sắc lệnh lịch sử được ban hành ngày 15-12, fentanyl không còn đơn thuần là một loại ma túy. Thứ “vũ khí không tiếng súng” này đã được nâng tầm, trở thành một thách thức an ninh phi truyền thống nghiêm trọng và nước Mỹ dưới thời chính quyền Tổng thống Donald Trump đã chính thức bước vào cuộc chiến để vô hiệu hóa nó.

Tại nước ta, fentanyl đã được đưa vào Danh mục II (các chất ma túy được dùng hạn chế trong phân tích, kiểm nghiệm, nghiên cứu khoa học, điều tra tội phạm hoặc trong lĩnh vực y tế theo quy định của cơ quan có thẩm quyền) tại Nghị định số 57/2022/NĐ-CP của Chính phủ. Để phòng tránh hiểm họa

fentanyl, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma tuý đang chủ trì, tổng hợp tình hình, tham mưu cho lãnh đạo Bộ Công an đánh giá, dự báo, phân tích tình hình, diễn biến, phương thức thủ đoạn hoạt động của tội phạm ma túy, kịp thời nhận diện các loại ma túy mới trong đó có ma túy tổng hợp fentanyl để cảnh báo và có biện pháp phòng ngừa, đấu tranh phù hợp; phối hợp. Với các đơn vị trong và ngoài ngành Công an tăng cường các biện pháp phòng ngừa, đấu tranh ngăn chặn nguồn ma túy từ nước ngoài có nguy cơ thẩm lậu vào Việt Nam để tiêu thụ hoặc đi nước thứ ba.

Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy cũng đã có điện gửi Công an các đơn vị, địa phương thông báo chủ động rà soát, nắm chắc tình hình về phương thức, thủ đoạn mua bán, vận chuyển, tàng trữ, tổ chức, chứa chấp sử dụng trái phép các loại ma túy; triển khai đồng bộ các biện pháp phòng ngừa, đấu tranh, bắt giữ, xử lý tội phạm ma túy.

Cùng với đó, lực lượng chức năng triển khai tuyên truyền rộng rãi trong quần chúng nhân dân, đặc biệt là tại các trường học, khu công nghiệp, khu vực có nguy cơ cao về tác hại, tính chất đặc biệt nguy hiểm của fentanyl, nhấn mạnh tính chất “cực độc” của fentanyl. Vận động nhân dân phát hiện, thông báo, tố giác kịp thời để chủ động phòng chống, triệt phá các hoạt động vận chuyển, buôn bán, sử dụng fentanyl bất hợp pháp.

https://anninhthudo.vn/my-tuyen-chien-voi-vu-khi-huy-diet-hang-loat-fentanyl-post632912.antd