Không chỉ chủ động mở rộng dịch vụ, tăng tiện ích cho khách hàng, hiện nay các NHTM tập trung khá mạnh trong việc siết chặt quản trị rủi ro, đặc biệt là rủi ro trong thanh toán trực tuyến và thanh toán xuyên biên giới.
Phổ biến các giải pháp bảo mật thông minh
Trao đổi về chủ đề thúc đẩy chia sẻ dữ liệu và xây dựng hệ sinh thái ngân hàng mở, đại diện Cục Công nghệ thông tin (NHNN) cho biết, đến thời điểm hiện tại đã có khoảng 80–90% NHTM trong hệ thống đầu tư vào các ứng dụng phần mềm API phục vụ liên kết ví điện tử, khởi tạo thanh toán và truy vấn thông tin khách hàng.
Song hành với việc mở rộng kết nối, nhiều NHTM cũng đang tăng cường nhiều lớp bảo mật kỹ thuật. Hầu hết đều áp dụng các kỹ thuật bảo mật thông minh như xác thực hai chiều (mTLS), giới hạn tần suất gọi API (rate-limit), thiết lập danh sách trắng địa chỉ IP (IP whitelist) nhằm ngăn chặn truy cập trái phép ngay từ vòng ngoài. Hệ thống ghi nhật ký và giám sát theo thời gian thực giúp theo dõi liên tục hoạt động trên kênh thanh toán, phát hiện kịp thời những dấu hiệu bất thường để can thiệp sớm, hạn chế thiệt hại.
Nhờ triển khai đồng bộ nhiều giải pháp công nghệ số, các NHTM lớn như Vietcombank, VietinBank, BIDV, VPBank đã phát triển hàng trăm dịch vụ kết nối liên quan đến thanh toán, quản lý tài khoản, ví điện tử và các phương tiện thanh toán hiện đại. Nhiều ngân hàng đã bắt tay với CTCP Thanh toán Quốc gia Việt Nam (Napas) để triển khai giải pháp thanh toán di động Napas Tap and Pay trên các thiết bị sử dụng hệ điều hành Android, đồng thời tích hợp các nền tảng thanh toán quốc tế như Apple Pay.
Ở góc độ trung gian thanh toán, đại diện Napas cho biết thời gian qua đơn vị này đã phối hợp với các TCTD thành viên triển khai công cụ cảnh báo giao dịch nghi ngờ gian lận, giả mạo dựa trên dữ liệu từ hệ thống SIMO của NHNN kết hợp với nguồn dữ liệu từ Bộ Công an. Hệ thống cảnh báo này hoạt động trên cơ chế phân tích dữ liệu lớn, nhận diện các mô hình giao dịch bất thường và gửi cảnh báo theo thời gian thực để ngân hàng chủ động kiểm tra, tạm dừng hoặc từ chối giao dịch. Song song với đó, Napas cũng phối hợp với Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam ban hành Sổ tay hướng dẫn phòng chống gian lận, giúp các ngân hàng có thêm công cụ nghiệp vụ để xử lý giao dịch nghi ngờ, bảo vệ người dùng và thúc đẩy thói quen thanh toán không dùng tiền mặt một cách an toàn.
Đẩy mạnh chuẩn hóa thanh toán xuyên biên giới
Những thống kê của Visa Việt Nam cũng cho thấy, tính đến giữa năm 2025, tỷ lệ gian lận thanh toán tại Việt Nam có xu hướng giảm, đặc biệt ở chiều phát hành thẻ. Trong ba quý gần đây, tỷ lệ gian lận ở phía phát hành đã giảm mạnh và thấp hơn mức trung bình của khu vực Đông Nam Á.
Ở chiều chấp nhận thanh toán (acquirer), theo đại diện Visa, hiện nay Việt Nam cũng đang làm tốt hơn đáng kể so với nhiều quốc gia tại châu Á. Kết quả này có được nhờ các tổ chức phát hành đã tích cực triển khai các công nghệ tiên tiến như token hóa dữ liệu thẻ, tích hợp Apple Pay, Google Pay và áp dụng các biện pháp quản trị rủi ro theo thời gian thực.
Về diễn biến xu hướng gian lận và quản trị rủi ro trong thanh toán, bà Đặng Tuyết Dung, Giám đốc Visa Việt Nam cho rằng, hiện nay 93% gian lận ở chiều phát hành thẻ đến từ giao dịch thanh toán thẻ trực tuyến và đa số là giao dịch xuyên biên giới (cross-border) với nguyên nhân chủ yếu do lộ thông tin thẻ.
Phía Visa nhận định, hiện nay rủi ro gian lận thanh toán số đang đối mặt với tình trạng mọi thứ đều có thể bị làm giả nhờ trí tuệ nhân tạo (AI). Nhiều đối tượng lừa đảo đã tinh vi hơn trong việc gia nhập hệ thống thanh toán bằng cách lập những doanh nghiệp hợp pháp và đăng ký hoạt động trong các lĩnh vực như marketing, tư vấn, du lịch; từ đó xây dựng website và chuẩn bị hồ sơ doanh nghiệp, quy trình vận hành bài bản, chuyên nghiệp nhằm vượt qua các bước kiểm tra tuân thủ ban đầu của tổ chức thanh toán.
Để chủ động lường trước và ứng phó với những rủi ro mới trong thanh toán số, đặc biệt là thanh toán xuyên biên giới, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam thời gian qua đã tích cực phối hợp với các NHTM soạn thảo và hoàn thiện “Sổ tay thống nhất cung cấp dịch vụ thanh toán QR xuyên biên giới tại Việt Nam”. Các nội dung liên quan đến trách nhiệm của ngân hàng khi kiểm tra mục đích thanh toán, tuân thủ hạn mức chuyển tiền một chiều từ Việt Nam ra nước ngoài theo Thông tư 20/2022/TT, quy định về thông tin tối thiểu trong mã QR để phục vụ công tác đối soát… đều đã được thảo luận kỹ lưỡng và đưa vào quy định.
Ở khía cạnh kết nối hạ tầng, Napas cho biết hiện nay đơn vị đã phối hợp với nhiều NHTM hoàn thành kết nối thanh toán qua mã QR với Thái Lan, Campuchia và Lào. Những kết nối này giúp khách du lịch và người dân hai bên biên giới dễ dàng dùng ứng dụng ngân hàng nội địa của mình để thanh toán hàng hóa, dịch vụ ở nước bạn thông qua mã QR, hạn chế nhu cầu mang theo tiền mặt hoặc đổi ngoại tệ. Đầu tháng 12 này, Napas sẽ tiếp tục phối hợp với UnionPay chính thức triển khai thanh toán qua mã QR giữa Việt Nam và Trung Quốc, trước mắt là theo chiều khách hàng Trung Quốc sử dụng ứng dụng thanh toán của họ để quét mã và thanh toán tại các điểm chấp nhận thanh toán ở Việt Nam.
Trong năm 2026, hoạt động thanh toán QR sẽ tiếp tục được Napas và các NHTM mở rộng kết nối tới nhiều quốc gia khác trong khu vực như Singapore, Hàn Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ… Các dịch vụ trọng tâm như VIETQRPay, VIETQRGlobal, Tap and Pay sẽ được đẩy mạnh nhằm phục vụ nhu cầu kết nối thanh toán xuyên biên giới của người dân và doanh nghiệp, đồng thời khẳng định vai trò của hạ tầng thanh toán Việt Nam trong mạng lưới khu vực.
https://thoibaonganhang.vn/quan-tri-rui-ro-thanh-toan-ngay-cang-chat-che-174508.html
