Tội nghiệp vỉa hè!

Bạn đưa xe lên lề, có người hất hàm bảo đi chỗ khác. Bạn dừng xe dưới lòng đường, có người đến xé phiếu bảo phải đưa tiền. Đó không phải câu chuyện đùa mà nó sẽ diễn ra khi các thành phố lớn thông qua việc cho thuê lòng đường, vỉa hè trong thời gian tới.

Chưa bao giờ vấn đề vỉa hè lại nóng như lúc này. Nó đã được đặt lên bàn những người lãnh đạo cao nhất của TP HCM và Hà Nội. HĐND của 2 thành phố lớn nhất nước bàn thảo, chất vấn mấy ngày qua. Hà Nội đã được thông qua chủ trương tăng phí khoảng 300% vỉa hè, lòng đường. Còn TP HCM chưa hết bối rối trước thực trạng vỉa hè bị tái chiếm sau thời gian dài ra quân lập lại trật tự lòng lề đường.

Vỉa hè, lòng đường dù có hiểu cách nào đi nữa thì đây cũng là không gian công cộng. Mọi người dân phải được hưởng quyền sử dụng đúng quy định. Cho thuê hoặc thu phí không gian này thì hiển nhiên quyền lợi của số đông bị ảnh hưởng. Cho thuê, về bản chất là bán quyền sử dụng có thời hạn. Người mua có quyền kinh doanh món hàng này bằng nhiều cách mà không còn bị ràng buộc bởi các quy định từ các cơ quan chức năng.

Lý giải cho việc này, nhiều cơ quan chức năng cho rằng đây là giải pháp để chống ùn tắc, giải quyết tình trạng thiếu bãi đỗ xe ở các thành phố lớn. Thế nhưng, thực tế có đạt được mục tiêu đó hay không là cả câu chuyện dài. Những con đường trong nội thành cho đậu xe thu phí, cho thuê… đang là những con đường thường xuyên gây ùn ứ giao thông. Kiểm tra việc này không khó, đi một vòng là thấy ngay. Không ùn ứ sao được khi vào giờ cao điểm, người đông thì vướng ngay một nơi tập kết taxi choáng hết 1/2 làn đường. Còn những nơi cho xe du lịch 50 chỗ đậu thì chỉ biết đứng chờ sự hảo tâm của bác tài.

Mà cũng lạ, đường thì người dân đóng tiền làm, vỉa hè thì người dân đóng tiền lát, sao lại bán cho số ít người kinh doanh? Xin đừng viện dẫn các nước cũng làm thế, rất khập khiễng. Bởi số km đường trên số dân của ta thuộc diện thấp nhất thế giới, mật độ dân số đô thị lại thuộc diện cao nhất thế giới. Đường nội thị của họ thênh thang, vỉa hè rộng lớn có thể ngồi uống cà phê ngắm cảnh. Còn ở ta ngồi vỉa hè lúc nào cũng nơm nớp lo xe máy, ô tô leo lên lề tông phải. Vỉa hè, lòng đường không đủ đi sao lại cho thuê, thu phí!.

Bài toán giao thông đô thị là cả một kế hoạch khổng lồ từ quy hoạch dân số, tăng diện tích mặt đường, xây dựng hệ thống bãi đỗ xe… và quan trọng là không được để lấn chiếm lòng lề đường. Thử nhìn hiện nay, diện tích mở rộng mặt đường không theo kịp tốc độ tăng dân số. Nội thành lại cho phép nhà cao tầng mọc lên san sát. Tuyến đường nào càng đông đúc lại càng được đầu tư cao ốc. Chung cư chen với nhà phố và mua lại nhà phố để xây chung cư. Trong khi, các dự án bãi đỗ xe ồn ào một thời gian rồi "chết" từ trong ý tưởng.

Cứ loay hoay với dẹp lòng lề đường, tủn mủn cho thuê, thu phí thì cả thế kỷ tới, các đô thị lớn cũng mãi chen chúc nhau trong ngột ngạt.