Vì sao Mỹ thay đổi cách tiếp cận chiến lược tại Lebanon?

Reuters ngày 13/10 dẫn các nguồn tin phương Tây cho hay, hiện nay, các quan chức Mỹ đã thay đổi chiến lược ở mặt trận Lebanon. Cụ thể, Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Matthew Miller mới đây tuyên bố trong một cuộc họp báo như sau: “Chúng tôi ủng hộ Israel thực hiện các cuộc tấn công trên bộ, làm suy yếu cơ sở hạ tầng của Hezbollah, từ đó chúng ta có thể đạt được giải pháp ngoại giao”.

Giới chuyên gia cho hay, phía Mỹ thay đổi cách tiếp cận như vậy kể từ khi Israel mở cuộc tấn công trên bộ vào miền Nam Lebanon hôm 1/10 và các cuộc không kích của Israel đã xóa sổ phần lớn ban lãnh đạo của phong trào Hezbollah. Bước đi này phản ánh mong muốn có phần mâu thuẫn của Mỹ khi Washington vừa muốn kiềm chế xung đột lan rộng ở Trung Đông, nhưng vừa muốn làm suy yếu năng lực của Hezbollah. 

Cựu quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ Jon Alterman cho rằng, vì rất khó để thay đổi được cách tiếp cận của Israel tại Lebanon, phía Mỹ có lẽ đã lựa chọn điều chỉnh chiến lược theo hướng có lợi cho họ. Lịch sử đã chứng minh, Israel từng nhiều lần phớt lờ sức ép xuống thang từ Nhà Trắng.

Ông Jon Alterman viện dẫn, đầu tháng 9, đặc phái viên Nhà Trắng Amos Hochstein gặp quan chức quân đội Israel tại một hầm trú ẩn ở Tel Aviv, thúc giục họ không phát động chiến dịch quy mô lớn chống Hezbollah ở Lebanon, kêu gọi họ nỗ lực đạt được thỏa thuận nhằm đẩy nhóm vũ trang mà Iran hậu thuẫn ra khỏi biên giới phía Bắc.

Tuy nhiên, chỉ vài giờ sau cuộc gặp, hàng loạt máy nhắn tin của Hezbollah phát nổ trên khắp Lebanon. Ngày hôm sau, loạt bộ đàm của nhóm tiếp tục phát nổ. Căng thẳng leo thang, Israel sau đó tiếp tục tiến hành loạt vụ không kích vào các vị trí của Hezbollah, khiến hơn 500 người thiệt mạng trong ngày đẫm máu nhất ở Lebanon suốt hai thập kỷ.

Ông Aaron David Miller, cựu nhà đàm phán của Mỹ tại Trung Đông phân tích, Mỹ đã từ bỏ lời kêu gọi ngừng bắn và bày tỏ ủng hộ chiến dịch của Israel. Đối với Mỹ, chiến dịch của Israel có thể mang lại ít nhất hai lợi ích.

Thứ nhất, làm suy yếu Hezbollah - nhóm vũ trang ủy nhiệm thân Iran, từ đó hạn chế ảnh hưởng của Tehran ở khu vực và giảm mối đe dọa đối với Israel, các lực lượng Mỹ. Thứ hai, Mỹ cũng cho rằng áp lực quân sự có thể buộc Hezbollah phải hạ vũ khí, mở đường cho cuộc bầu cử chính phủ mới ở Lebanon, nhằm từng bước loại bỏ phong trào Hezbollah vốn đã là một thế lực đáng kể ở Lebanon trong nhiều thập kỷ.

Tuy nhiên, chiến lược này cũng rất rủi ro. Nếu Mỹ khuyến khích chiến dịch quân sự ngày càng mở rộng của Israel, nguy cơ dẫn đến cuộc xung đột không thể kiểm soát là rất cao, thậm chí cuộc chiến có thể lôi kéo Mỹ can dự. Theo các nguồn tin châu Âu quen thuộc với vấn đề này, hiện không có cuộc đàm phán ngừng bắn đáng kể nào đang diễn ra và Israel vẫn tiếp tục chiến dịch ở Lebanon trong nhiều tuần nữa nếu không muốn nói là nhiều tháng.

Sáng 12/10, bất chấp làn sóng phản đối mạnh mẽ của dư luận, quân đội Israel tiếp tục yêu cầu hàng nghìn cư dân ở 22 ngôi làng phía Nam Lebanon phải di dời, nhằm chuẩn bị cho các cuộc tấn công tiếp theo vào quốc gia láng giềng. Tối 12/10, Mỹ đã triển khai hệ thống phòng thủ tên lửa đạn đạo THAAD tại Israel. 

Trước đó, Lực lượng Phòng về Israel cũng cảnh báo các nhân viên y tế và các đội cứu hộ Lebanon không sử dụng xe cứu thương tại khu vực phía Nam vì cho rằng các xe cứu thương cũng được Hezbollah sử dụng. Israel khẳng định sẽ tấn công tất cả các phương tiện chở người vũ trang, không phân biệt chủng loại.  

Được biết, chính phủ Iran đang nỗ lực thực hiện các hoạt động ngoại giao khẩn cấp với các nước Trung Đông với hy vọng họ có thể kiềm chế hành động trả đũa của Israel nhằm vào Tehran. Giới phân tích chính trị thế giới cho hay, sự lo lắng của Iran bắt nguồn từ việc họ không chắc chắn Mỹ có thể thuyết phục Israel tránh tấn công các cơ sở hạt nhân và dầu mỏ của nước này.

Mỹ đã tham vấn với Israel về kế hoạch đáp trả cuộc tấn công tên lửa hôm 1/10 của Iran. Các quan chức Mỹ cho biết họ không muốn Israel nhắm mục tiêu vào các cơ sở hạt nhân hoặc dầu mỏ Tehran. Trong cuộc nói chuyện với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu hôm 10/10, Tổng thống Mỹ Joe Biden nói Israel chỉ nên đáp trả tương xứng.

Một quan chức Israel cho biết hôm 12/10, nội các an ninh Israel vẫn chưa đưa ra quyết định về phương thức đáp trả và chưa đưa ra bất kỳ đảm bảo nào rằng Israel sẽ không nhắm vào các cơ sở hạt nhân Iran. Được biết, Israel đã lên kế hoạch tấn công vào khả năng hạt nhân của Iran trong nhiều thập niên và chỉ 2 năm trước, họ từng mô phỏng một cuộc tấn công như vậy khi tập trận quân sự.

Theo Liên hợp quốc, những diễn biến căng thẳng tại Gaza và nhất là Lebanon ở thời điểm hiện tại khiến tình cảnh của người dân ngày một trở nên khốn khó. Giao tranh ác liệt giữa quân đội Israel và lực lượng Hezbollah đã khiến 1,2 triệu người tại Lebanon phải di dời. Khoảng một nửa số trung tâm chăm sóc sức khỏe ban đầu của Lebanon ở các khu vực xung đột phải đóng cửa. Liên hợp quốc ước tính, Lebanon cần hỗ trợ khẩn cấp khoảng 426 triệu USD. Tuy nhiên, cộng đồng quốc tế đến nay mới chỉ đóng góp được chưa đến 15% số tiền này.