Cảnh giác trước những mô hình đa cấp biến tướng

Đa cấp thời 4.0 không giới hạn về không gian, thời gian mà hoạt động không biên giới trên Internet. Số người tham gia vì vậy mà cũng không giới hạn, gây thêm nhiều khó khăn cho cơ quan chức năng.

Người tiêu dùng cần tỉnh táo trước lời “dụ dỗ” tham gia các hoạt động đầu tư dễ, làm giàu nhanh có dấu hiệu đa cấp trái phép

Hội thảo đa cấp qua Facebook, Zalo, Zoom Meeting…

Vài tháng trước, khi cơ quan chức năng còn chưa chính thức cảnh báo về hoạt động đa cấp biến tướng của dự án OWifi 5G thì nó đã diễn ra ầm ầm trên mạng với hàng nghìn lượt người tham gia. OWifi 5G được quảng cáo là một dự án phủ sóng wifi miễn phí tốc độ cao trên nền tảng 5G, cho tốc độ truyền tải dữ liệu siêu nhanh tại Việt Nam. Một số cá nhân thường xuyên tổ chức các hội thảo, hội nghị, đào tạo trực tiếp hoặc gián tiếp qua các ứng dụng trên điện thoại (Zoom Meeting) để giới thiệu, kêu gọi tham gia đầu tư dự án.

“Bản chất đầu tư kinh doanh là nhằm thu được lợi nhuận. Song, không hiểu vì sao nhiều người có thể mù quáng đến mức bỏ ra khoản tiền lớn và tin tưởng dễ dàng thu được lợi nhuận 100%, thậm chí hơn nữa. Chưa kể, các cơ quan bảo vệ người tiêu dùng, cơ quan công an đã liên tục cảnh báo, phá nhiều vụ án liên quan đến đa cấp biến tướng”.

Theo đó, các nhà môi giới đưa ra lời kêu gọi đầu tư từ 500 - 25.000USD với lợi nhuận lên tới 6%/tháng (tương đương với 72%/năm), được chi trả hàng ngày và có thể rút trực tiếp bằng tiền VND sau khi quy đổi giá trị. Thời gian góp vốn được chia thành các mốc khác nhau tương ứng với % lợi nhuận khác nhau.

Ví dụ, gói 3 tháng: 4%; gói 6 tháng: 5%; gói 12 tháng: 6%. Phương thức tính lợi nhuận của dự án được chia sẻ trong các hội thảo như sau: Mỗi người tham gia nếu góp từ 10.000 USDsẽ được tặng 1 bộ phát OWifi 5G, mỗi bộ phát đó tương ứng với số tiền nhà đầu tư bỏ ra góp vốn. Ngoài lợi nhuận trực tiếp từ khoản tiền góp vốn, người tham gia còn được nhận tiền thưởng theo số lượt truy cập vào bộ phát wifi 5G đã đầu tư cùng hoa hồng từ việc phát triển mạng lưới tuyến dưới tham gia đầu tư kinh doanh… Việc vận hành và quản lý người tham gia được thực hiện qua hệ thống tại địa chỉ truy cập https://pos.cse30.io/ (có máy chủ đặt tại nước ngoài)…

Cuối tháng 5-2021, Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng (CT&BVNTD - Bộ Công Thương) đã chính thức cảnh báo, OWifi 5G là một trong những dạng thức kinh doanh đa cấp biến tướng. Thay vì trực tiếp hội họp cả trăm người chật kín hội trường và hô vang các khẩu hiệu, đa cấp biến tướng thời 4.0 tận dụng triệt để công nghệ để thu hút, lôi kéo người tham gia thông qua các ứng dụng như: Facebook, Zalo, TelegramX, Viber, Zoom Meeting…

Theo cơ quan bảo vệ người tiêu dùng, hiện có 7 dạng thức kinh doanh đa cấp biến tướng lạm dụng tiến bộ của công nghệ. Các đối tượng này lạm dụng các thuật ngữ mang xu hướng thời đại công nghệ như: blockchain 3.0, big data, trí tuệ nhân tạo, hợp đồng thông minh, hệ sinh thái số, wifi 5G… làm cho những người thiếu hiểu biết khi nghe sẽ lầm tưởng đây là những sản phẩm đi đầu thời đại và rất đáng để đầu tư. Sau khi giới thiệu sản phẩm “siêu việt” đó, những đối tượng này sẽ đưa ra những gói đầu tư mua sản phẩm theo phương thức đa cấp với lãi suất không tưởng bằng việc tuyển thêm người đầu tư mới nhằm hưởng các khoản hoa hồng tiền thưởng theo cấp bậc, theo tầng.

Một hoạt động đa cấp trên mạng khác cũng thu hút nhiều người tham gia, đó là mạng xã hội Vitae. Các đối tượng đứng đầu đường dây đa cấp này đưa ra những viễn cảnh về một mạng xã hội hướng tới lợi ích của toàn cộng đồng, với việc toàn bộ lợi nhuận kiếm được từ các hoạt động quảng cáo, đầu tư của mạng xã hội này sẽ được chia cho người tham gia và làm các hoạt động từ thiện. Người tham gia sẽ phải nộp những khoản tiền tạo tài khoản ban đầu để rồi được hưởng hoa hồng từ việc tuyển thêm người tham gia kết nối. Ngoài các hình thức trên, đa cấp biến tướng còn núp bóng thương mại điện tử. Có thể kể đến siêu thị trực tuyến An Phát Thịnh; ứng dụng mua sắm hoàn tiền… Mức chiết khấu cho mỗi giao dịch theo hình thức này thường từ 8-100%, thậm chí cao hơn dành cho cả bên bán và bên mua.

Không mất tiền thuê hội trường, không phải chi phí như hội thảo đa cấp trực tiếp, lại dễ “qua mặt” cơ quan chức năng nên đa cấp biến tướng trên mạng với những lời mời gọi đầy nhân văn, hứa hẹn đang phát triển rất mạnh. Có thể điểm danh một số hoạt động đa cấp biến tướng trên mạng đã được cơ quan chức năng cảnh báo gồm: App mua sắm hoàn tiền MyAladdinz; Khởi nghiệp 360; Sàn đầu tư tài chính Foreign Exchange hay Forex; Đầu tư quyền chọn nhị phân Binary Options hay BO, mô hình sàn tài chính phi tập trung - DEFI cũng là hoạt động đa cấp bất chính đã bị lực lượng chức năng nhiều lần cảnh báo người tham gia. Mới đây nhất, mô hình Robot AI có khả năng “tự kiếm tiền” thông qua những website, ứng dụng như: snowai (snowaiapp.com; snowai.cc; snowai.net…); inb.network (ai.marketing; aimarketing.link)… cũng khiến nhiều người mê muội.

Khống chế tỷ lệ “hoa hồng”, ngăn chặn biến tướng

Theo thống kê của Cục CT&BVNTD, giai đoạn 2015-2020, trung bình mỗi năm Việt Nam có khoảng 800.000 người tham gia bán hàng đa cấp. Năm 2018, số lượng người tham gia đa cấp nhiều nhất đạt 1,25 triệu người. Tuy nhiên, trong giai đoạn 2018-2020, chỉ khoảng 60% người tham gia đa cấp có nhận hoa hồng, tiền thưởng và các lợi ích kinh tế khác từ hoạt động này. Điều này chứng tỏ gần một nửa số người tham gia còn lại không được hưởng lợi ích gì.

Một chuyên gia trong lĩnh vực này cho biết: “Bản chất đầu tư kinh doanh là nhằm thu được lợi nhuận. Song, không hiểu vì sao nhiều người có thể mù quáng đến mức bỏ ra khoản tiền lớn và tin tưởng dễ dàng thu được lợi nhuận 100%, thậm chí hơn nữa. Chưa kể, các cơ quan bảo vệ người tiêu dùng, cơ quan công an đã liên tục cảnh báo, phá nhiều vụ án liên quan đến đa cấp biến tướng”.

Để ngăn chặn những biến tướng của hoạt động kinh doanh đa cấp, Bộ Công Thương đang lấy ý kiến góp ý Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 40/2018/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp. Theo dự thảo này, kế hoạch trả thưởng phải quy định rõ điều kiện đạt được, hoa hồng, tiền thưởng và lợi ích kinh tế khác chi trả từng cấp bậc, danh hiệu người tham gia bán hàng đa cấp; vấn đề bảo trợ quốc tế (nếu có). Tổng hoa hồng, tiền thưởng và lợi ích kinh tế khác chi trả cho người tham gia trên cơ sở kết quả bán hàng của người đó tối thiểu bằng 20% tổng số hoa hồng, tiền thưởng và lợi ích kinh tế khác mà doanh nghiệp chi trả cho người tham gia trong một năm.

Cơ quan soạn thảo cho rằng, cần thiết bổ sung quy định về tỉ lệ hoa hồng trên doanh số cá nhân là vì hoạt động bán hàng đa cấp có bản chất là hoạt động phân phối bán lẻ hàng hóa. Tuy nhiên, hiện nay nhiều doanh nghiệp không chú trọng bán hàng mà tập trung xây dựng mạng lưới người tham gia và tìm các cách khác nhau khiến người đó mua hàng, hàng hóa chủ yếu được tiêu thụ trong mạng lưới, việc mua hàng chủ yếu để đạt thành tích, cấp bậc và hưởng hoa hồng, không chú trọng việc đưa hàng hóa đến cộng đồng. Do đó, “cần có chính sách, quy định cụ thể thúc đẩy hoạt động bán hàng của người tham gia, đưa hoạt động bán hàng đa cấp đi theo đúng bản chất của một phương thức phân phối hàng hóa đến người tiêu dùng” - Tờ trình dự thảo nêu.