Lý Tiểu Long (Bruce Lee) được coi là một trong những người tiên phong về triết lý MMA, dù huyền thoại võ thuật này chưa từng thi đấu chính thức.
"Chúng ta cần Bruce Lee để võ thuật phát triển như điều đã xảy ra. Ông ấy là cha đẻ của võ thuật tổng hợp", Dana White - ông bầu của đấu trường MMA nổi tiếng nhất thế giới UFC, từng nói về ảnh hưởng của Lý Tiểu Long đến sự phát triển của võ thuật tổng hợp. Điều thú vị là ở thời của Lý Tiểu Long, khái niệm võ thuật tổng hợp còn chưa phổ biến. Huyền thoại này thậm chí qua đời từ trước khi UFC ra đời và biến MMA trở thành ngành công nghiệp tỷ đô.
Trong sự nghiệp của mình, Lý Tiểu Long hầu như chưa có trận đấu chuyên nghiệp chính thức nào, dù có ghi chép về những trận chiến đường phố của ông. Dẫu vậy, không chỉ Dana White mà rất nhiều nhân vật, tài liệu trong giới coi huyền thoại võ thuật này là "cha đẻ" của MMA.
Triết lý MMA của Lý Tiểu Long
Lý Tiểu Long nổi tiếng bởi nhiều điều. Ông được biết đến nhờ những bộ phim võ thuật cách tân như "Long Tranh Hổ Đấu" (Enter the Dragon) và "Tinh Võ Môn" (Fist of Fury), nhờ triết lý sống – được tập hợp trong cuốn "Đạo của Tiệt Quyền Đạo" (Tao of Jeet Kune Do) – với lời khuyên “hãy như nước”, nhờ trở thành siêu sao điện ảnh châu Á đầu tiên trên toàn cầu, và cả cái chết bi thương ở tuổi 33.
Với sự dung hòa nhiều phong cách võ thuật, có thể lập luận rằng Lý Tiểu Long xứng đáng được ghi nhận là người đặt nền tảng quan trọng cho sự ra đời của võ tổng hợp (MMA). Không phải ngẫu nhiên mà Dana White, Chủ tịch Giải đấu UFC – tổ chức MMA lớn nhất thế giới – từng khẳng định Lý Tiểu Long là “cha đẻ của võ tổng hợp”.
Lý Tiểu Long sử dụng đòn khóa trong phim "Enter the Dragon" 1973
Giải thích về những yêu cầu để xuất sắc trong MMA, White nói: “Bạn phải tập luyện chéo trong nhiều hệ thống khác nhau… Nếu nhìn vào cách Lý Tiểu Long tập luyện, cách ông ấy chiến đấu và những gì ông viết, ông đã nói rằng phong cách hoàn hảo là không có phong cách nào cả. Bạn lấy một chút từ mọi thứ, giữ lại những gì hiệu quả, còn lại thì bỏ đi”.
White hoàn toàn đúng khi cho rằng triết lý của Lý Tiểu Long dựa trên việc không cố định vào một hệ thống. Trong “Đạo của Tiệt Quyền Đạo”, ông viết: “Có những môn phái ưa chuộng đường thẳng, có những môn phái thiên về đường cong và vòng tròn. Các môn võ chỉ bám vào một khía cạnh chiến đấu là tự giam cầm mình. Tiệt Quyền Đạo là một kỹ thuật để đạt tới tự do… Tiệt Quyền Đạo ưu tiên vô hình để có thể mang bất cứ hình dạng nào và sử dụng bất kỳ kỹ thuật nào miễn là đạt hiệu quả. Trong môn võ này, hiệu quả chính là bất kỳ đòn nào ghi điểm”.
Cách tư duy ấy hoàn toàn phù hợp với tinh thần của MMA – kết hợp nhiều phong cách thay vì chỉ gói gọn trong judo hay quyền Anh. Trong sách, Lý Tiểu Long cũng phân tích “vũ khí” mà người tập có thể dùng, gồm các đòn khóa vật, đấm, đá, đồng thời nhấn mạnh sự “tu dưỡng tinh thần” như Thiền tông, Đạo giáo, và cả dinh dưỡng. Đặc biệt, việc ông viết nhiều về vật, khóa tay chân càng cho thấy tầm nhìn xa, bởi phần lớn các trận MMA hiện đại đều kết thúc trên sàn đấu với những đòn siết như vậy – điều mà ông đã đề cập từ trước khi mất năm 1973.
Lý Tiểu Long dùng đòn khóa trong phim "Game Of Death"
Trong phim "Game Of Death" 1978, Lý Tiểu Long dùng đòn khóa siết để kết thúc trận đấu với 1 nhân vật cao 2m do VĐV bóng rổ Kareem Abdul-Jabbar thủ vai. Đây là một trong những đòn thế thường thấy ở trong MMA sau này.
Lý Tiểu Long còn thực hiện đòn khóa bẻ tay (armbar) khi đối đầu nhân vật đóng bởi Hồng Kim Bảo (Sammo Hung) trong cảnh chiến đấu ở đầu phim "Enter the Dragon" 1973. Nhân vật của Hồng Kim Bảo đóng sau đó phải đập tay xin thua. Đây cũng là một trong những phân cảnh chiến đấu kinh điển trong phim của Lý Tiểu Long. Về cơ bản, có thể xem đây là một trận MMA (võ tổng hợp) trước khi UFC ra đời.
Việc Lý Tiểu Long cùng Hồng Kim Bảo cởi trần và đeo găng tay trong phân cảnh này khiến nhiều người liên tưởng tới các trận đấu MMA ngày nay, khi nhiều võ sĩ cũng ăn mặc như vậy.
Lý Tiểu Long không phải "cha đẻ" đầu tiên của MMA
Dù có thể xem Lý Tiểu Long như người cha tinh thần của MMA và là người phổ biến ý tưởng kết hợp võ thuật ở phương Tây, ông thực ra không phải người tiên phong. Khái niệm võ thuật tổng hợp xuất hiện từ thời cổ đại. Triết lý về MMA từng được nhiều võ sĩ huyền thoại khác đề cập đến và cố gắng truyền bá.
Có thể lần ngược về tận Thế vận hội Hy Lạp cổ đại với môn pankration – một dạng thi đấu ít luật lệ hơn cả vật và quyền Anh, nơi đối thủ phải buộc người kia chịu thua. Mọi đòn đấm, đá, khóa vật và siết cổ đều hợp lệ, chỉ cấm móc mắt và cắn. Pankration nổi tiếng hung bạo, thậm chí có ghi chép về việc một hoặc cả hai võ sĩ tử vong trong trận đấu.
Gần hơn với thời hiện đại có môn võ Vale Tudo – nghĩa là “mọi thứ đều hợp lệ” – xuất hiện ở Brazil đầu thế kỷ 20, có mối liên hệ trực tiếp với UFC sau này. Vale Tudo chú trọng các trận đối kháng giữa nhiều môn võ như jiu-jitsu Brazil, luta livre hay capoeira.
Gia tộc Gracie cũng có đóng góp rất lớn cho MMA
Gia tộc Gracie ở Rio de Janeiro (Brazil) chính là người tổ chức và quảng bá Vale Tudo, thậm chí còn có chương trình truyền hình Heróis do Ringue (Những anh hùng trên võ đài) vào thập niên 1950–60, giới thiệu các trận đối kháng giữa nhiều môn phái.
Sau đó, gia tộc Gracie tham gia trực tiếp vào việc thành lập UFC. Rorion Gracie cùng các cộng sự đã sáng lập công ty tổ chức sự kiện UFC đầu tiên. Royce Gracie, em trai Rorion, góp mặt và giành chức vô địch giải UFC đầu tiên sau khi lần lượt đánh bại võ sĩ quyền Anh Art Jimmerson, võ sĩ shootfighting Ken Shamrock và võ sĩ savate Gerard Gordeau. Ban đầu được coi là sự kiện một lần, nhưng sức hút của UFC khiến giải đấu tiếp tục được tổ chức, trở thành UFC như ngày nay.
Dù xét về mức độ tác động trực tiếp đến sự phát triển của MMA, gia tộc Gracie có đóng góp nhiều hơn, nhưng không vì thế mà hạ thấp tầm vóc của Lý Tiểu Long. Triết lý chiến đấu của ông rõ ràng mang tính tiên đoán, nếu không muốn nói là có ảnh hưởng gián tiếp. Cựu vô địch Conor McGregor từng khẳng định ông “không nghi ngờ gì” việc Lý Tiểu Long sẽ là một nhà vô địch UFC nếu có cơ hội.
Di sản của Lý Tiểu Long không chỉ ở trên võ đài hay phim ảnh. Các võ sĩ chuyên nghiệp đều chịu ảnh hưởng bởi tư tưởng của Lý Tiểu Long. Đóng góp của Lý Tiểu Long đối với sự hình thành và phát triển của MMA là không thể phủ nhận.
https://vtcnews.vn/khong-danh-tran-nao-vi-sao-ly-tieu-long-van-duoc-coi-la-su-to-mma-ar962681.html
