Môn võ người Nga giỏi nhất thế giới, sản sinh ra ‘Độc cô cầu bại’ MMA

Gần một thế kỷ trước, môn võ được đánh giá mang bản sắc Nga nhất – Sambo (tự vệ không vũ khí) – ra đời. Năm 1923, Viktor Spiridonov bắt đầu xây dựng một môn thể thao mới mang tên “tự vệ”. Cùng thời điểm đó, Vasily Oshchepkov giảng dạy judo tại Viện Thể dục Moscow, nhưng sau đó dần rời bỏ môn võ Nhật Bản này để cải tiến, khiến nó hiệu quả hơn.

Đó là cách Sambo trở thành môn võ đặc trưng của người Nga. Đương nhiên, các võ sĩ Nga là những người giỏi môn này nhất thế giới.

Video Khabib Nurmagomedov thi đấu Sambo

Tuyển Sambo Nga thống trị giải thế giới

Theo thời gian, hai hệ thống của Spiridonov và Oshchepkov hòa nhập, tạo thành nền tảng của Sambo hiện đại, với sự đóng góp quan trọng của Anatoly Kharlampiev và Yevgeny Chumakov. Năm 1938, Sambo được chính thức công nhận là môn thể thao.

Sambo nhanh chóng phổ biến, cả trong nước lẫn quốc tế. Từ 1973, các Giải vô địch thế giới bắt đầu được tổ chức (chỉ dành cho nam). Đến 1983, có thêm nội dung dành cho nữ, và đầu những năm 2000, xuất hiện phân nhánh Sambo chiến đấu, gần gũi với MMA hiện đại.

Sambo được sáng tạo trong thời kỳ Liên Xô và vẫn được phổ biến sau này

Từ khi Sambo ra đời, vận động viên Nga luôn thống trị đấu trường quốc tế. Ở giải vô địch thế giới đầu tiên năm 1973, Liên Xô giành 10/11 huy chương vàng. Truyền thống ấy kéo dài đến tận ngày nay.

Theo thống kê, năm 2022 tại Bishkek, đội sambo Nga giành 19 huy chương, trong đó có 13 vàng. Năm 2023 tại Yerevan, Nga vẫn có 13 vàng, với tổng số huy chương giành được là 18. Năm 2024, đội Nga vẫn giành 13 huy chương vàng (không tính nội dung Sambo cho người khiếm thị), với 23 huy chương trên tổng số 28 – đủ để đứng đầu toàn đoàn.

Trong tháng này, tuyển Sambo Nga đã xếp hạng nhất toàn đoàn tại Giải vô địch Sambo thế giới dành cho nam, nữ trẻ và lứa tuổi thanh niên, bao gồm cả Sambo chiến đấu, được tổ chức tại Bogor (Indonesia) từ ngày 3 đến 5/10/2025.

Các VĐV Nga thường áp đảo ở các giải đấu Sambo quốc tế

Trong ba ngày thi đấu, đội tuyển Nga – thi đấu dưới cờ Liên đoàn Sambo Quốc tế (FIAS) – giành tổng cộng 34 huy chương, gồm: 28 vàng, 4 bạc và 2 đồng. Xếp thứ hai là Kazakhstan với 2 vàng, 9 bạc và 7 đồng, trong khi Belarus đứng thứ ba với 6 huy chương (2 vàng, 3 bạc, 1 đồng).

Mặc dù các võ sĩ Sambo của Nga áp đảo ở các giải thế giới nhưng theo ghi nhận của truyền thông Nga, chính điều đó đã khiến môn võ này phần nào giảm sức hút.

Tờ Championat viết: “Những năm gần đây, Sambo không còn “nóng” như 10–15 năm trước, có lẽ vì người Nga quá mạnh khiến các giải quốc tế kém hấp dẫn hơn. Đôi khi, vô địch Sambo ở Nga còn khó hơn vô địch Sambo thế giới, vì mỗi hạng đều có nhiều đối thủ cực mạnh”.

Vladimir Gladkikh, 5 lần vô địch châu Âu, là ví dụ điển hình. Suốt 7 năm liền, anh đều thua Sayan Khertek trong các trận chung kết Nga. Nhưng khi Khertek nhiễm COVID-19 năm 2020, Gladkikh được gọi thay và giành huy chương vàng thế giới đầu tiên trong sự nghiệp tại Serbia.

“Dù vậy, điều đó không có nghĩa thế giới Sambo thiếu cạnh tranh. Chỉ là chưa ai đạt đến đẳng cấp của các võ sĩ Nga. Và chính vì thế, người Nga có quyền tự hào về môn võ vĩ đại của mình – Sambo”, tờ Championat khẳng định.

Cao thủ sambo tung hoành võ đài MMA

Rất nhiều võ sĩ Sambo chuyển sang MMA hoặc thi đấu song song cả hai. Trong số đó, anh em nhà Emelianenko – Fedor và Alexander – là biểu tượng lớn nhất. Fedor bắt đầu tập Sambo từ năm 10 tuổi và đưa em trai theo tập cùng.

Năm 2012, hai anh em gặp nhau ở chung kết Giải vô địch Nga Sambo chiến đấu, trận đấu chỉ kéo dài 7 giây, khi Alexander “nhường” chiến thắng cho anh trai trong trận biểu diễn.

Fedor Emelianenko là nhà vô địch thế giới sambo chiến đấu 4 lần, nhà vô địch quốc gia sambo chiến đấu 7 lần. Ông cũng là võ sĩ MMA nổi tiếng của Nga

Cả hai đều từng nhiều lần vô địch thế giới Sambo chiến đấu, rồi chuyển sang MMA. Fedor khởi đầu tại giải RINGS, do võ sĩ sambo nổi tiếng Nikolai Zuev sáng lập.

Sambo cũng được yêu thích bởi Abdulmanap Nurmagomedov, cha của Khabib, người truyền tình yêu với môn này cho học trò. Nhiều học trò của ông là nhà vô địch Sambo thế giới, trong đó có Islam Makhachev – từng vô địch hạng nhẹ UFC. Islam vô địch thế giới Sambo năm 2016 (hạng 74 kg). Cũng tại giải đó, Denis Goltsov và Mikhail Mokhnatkin đăng quang; cả hai hiện thi đấu MMA (Denis ở PFL, Mikhail ở ACA và Ural FC).

Khabib Nurmagomedov cũng có nền tảng Sambo và từng vô địch giải World Combat Sambo Championships vào năm 2009 và 2010. Mặc dù vậy, tờ Championat cho rằng đây là giải đấu của tổ chức song song, có trình độ thấp, không được xem là đỉnh cao của Sambo.

Khabib Nurmagomedov từng học Sambo

“Khabib Nurmagomedov, dù được đào tạo trong môn Sambo, nhưng chưa từng giành chức vô địch thế giới chính thức nào. Những chức vô địch Sambo được ghi nhận của anh là tại các giải “vô địch thế giới thay thế”, nơi mức độ cạnh tranh thấp hơn. Tuy nhiên, Khabib lại trở nên nổi tiếng nhờ chiếc áo phông mang dòng chữ biểu tượng: “Nếu Sambo dễ, người ta đã gọi nó là jiu-jitsu”, tờ Championat viết.

Năm 2013, anh mặc áo này trong buổi cân ở Brazil trước trận gặp Thiago Tavares, khiến khán giả địa phương phẫn nộ. Nhưng chiến thắng áp đảo của Khabib hôm đó đã chứng minh điều anh muốn nói.

“Cha tôi, Abdulmanap Nurmagomedov, từng vô địch Ukraine ở đấu vật tự do và sambo. Ông có bề dày kinh nghiệm trong môn thể thao này. Anh trai của ông, Nurmagomed Nurmagomedov, là nhà vô địch thế giới sambo thể thao năm 1992. Bên ngoại, cậu tôi là bậc thầy thể thao ở đấu vật tự do. Vì vậy, tôi thực sự không có lựa chọn nào khác. Tôi xuất thân từ một gia đình thể thao", Khabib chia sẻ trong cuộc phỏng vấn với Sport Express vào tháng 12/2015.

“Tôi bắt đầu đấu vật tự do từ năm 6 tuổi, sau đó chuyển sang judo, rồi dành 7-8 năm cho sambo chiến đấu”, Khabib nói tiếp. Với nền tảng võ học, trong đó có Sambo, Judo và vật, Khabib Nurmagomedov có sự nghiệp thành công ở MMA với 29 trận thắng, chưa từng thua trận nào, được xem là “Độc cô cầu bại” của võ tổng hợp. Điều thú vị là thần tượng của Khabib chính là võ sĩ sambo nổi tiếng Fedor Emelianenko.