PGS.TS Nguyễn Kế Hào - người từ chức vụ trưởng để bảo vệ quan điểm giáo dục

Năm 2021, do bất đồng quan điểm trong xây dựng chương trình, sách giáo khoa tiểu học, PGS.TS Nguyễn Kế Hào làm đơn xin từ chức Vụ trưởng Vụ Tiểu học.

PGS.TS Nguyễn Kế Hào (SN 1942) qua đời tại nhà riêng chiều 19/1, hưởng thọ 79 tuổi. Ông là người có công trong việc xóa mù chữ và phổ cập giáo dục tiểu học, là vị Vụ trưởng Vụ Giáo dục tiểu học từng từ chức để bảo vệ quan điểm giáo dục.

Ông được bổ nhiệm chức Vụ trưởng Vụ Tiểu học (Bộ GD-ĐT) từ năm 1994. Trước và trong thời gian giữ cương vị này, cấp tiểu học tồn tại tới 4 bộ sách giáo khoa khác nhau và được đánh giá rất hiệu quả. Các địa phương căn cứ vào đối tượng học sinh cụ thể để áp dụng đồng thời các bộ sách.

Với quan điểm chỉ đạo linh hoạt, bám sát thực tiễn giáo dục, năm 2000 cả nước hoàn thành mục tiêu xóa mù chữ và phổ cập giáo dục tiểu học.

PGS.TS Nguyễn Kế Hào - người từ chức vụ trưởng để bảo vệ quan điểm giáo dục - 1

PGS.TS Nguyễn Kế Hào. (Ảnh: H.C)

Năm 2000, Quốc hội ban hành nghị quyết 40 về đổi mới chương trình giáo dục phổ thông ngày 9/12/2000. Với thực tế giáo dục khi đó, PGS.TS Nguyễn Kế Hào cho rằng cần lùi việc thực hiện 1-2 năm để có sự chuẩn bị. Bởi triển khai ngay sẽ gấp gáp và có thể thất bại.

Cảnh báo trên của ông không được tiếp nhận. Việc triển khai một chương trình, một bộ sách giáo khoa duy nhất áp dụng chung cho tất cả học sinh cả nước khi đó khiến ở vùng khó khăn học sinh không đáp ứng được yêu cầu. Tình trạng "ngồi nhầm lớp", học sinh bỏ học, lưu ban gia tăng.

Đầu năm 2001, “giọt nước tràn ly” khiến ông Hào viết đơn xin từ chức. Đó là quyết định mà theo ông rất phi lý của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT lúc đó: Điều động hầu hết thành viên Vụ Tiểu học làm tác giả sách giáo khoa chương trình tiểu học 2000, trong đó có ông.

Quyết định có tính pháp lý, đặt ông vào thế chỉ có hai cách lựa chọn, hoặc chấp hành sự phân công của Bộ, đứng tên là tác giả sách giáo khoa, hoặc không chấp nhận sự ép buộc đó. Ông chọn cách thứ hai và viết đơn xin từ chức.

Giải thích về lựa chọn này, ông nói thời điểm đó ông không tán thành cách làm gấp gáp, chưa chuẩn bị tốt đã triển khai thay sách giáo khoa. Theo ông, 4 bộ sách đang được vận hành rất hiệu quả nhưng chỉ một phát biểu cho rằng phải thực hiện “một chương trình, một bộ sách giáo khoa duy nhất” đã phủ nhận tất cả thành tựu của những bộ sách giáo khoa ấy.

Ông cũng cho rằng chính sách hướng tới "chương trình thống nhất” bị những người làm sách cố tình hiểu sai là “chương trình duy nhất”. Báo chí khi đó viết việc ông từ chức là “giọt nước làm tràn ly”. Ông nói: "Tôi là vụ trưởng mà tham gia viết sách khác nào vừa đá bóng, vừa thổi còi, rất khó hiểu".

Đầu năm 2001, Bộ trưởng GD-ĐT khi đó là ông Nguyễn Minh Hiển ký quyết định cho PGS.TSKH Nguyễn Kế Hào thôi giữ chức Vụ trưởng Vụ Tiểu học, chuyển về làm công tác chuyên môn tại Đại học Sư phạm Hà Nội. Đây được coi là "sự kiện lịch sử" trong tiến trình đổi mới giáo dục Việt Nam.

Từ 2012 đến 2020, sau khi nghỉ chế độ, ông làm việc cho Trung tâm Công nghệ giáo dục (NXB Giáo Dục Việt Nam) với cộng sự mà ông quý trọng - GS Hồ Ngọc Đại.

Cho đến trước khi mất, PGS Nguyễn Kế Hào vẫn mong muốn được lan tỏa tinh thần, quan điểm giáo dục của mình đến tất cả mọi miền của Tổ quốc.

PGS.TSKH Nguyễn Kế Hào sinh năm 1942, tại Lập Thạch, Vĩnh Phúc. Từ năm 1967 – 1986, ông học Đại học, nghiên cứu sinh phó tiến sĩ rồi làm tiến sĩ Khoa học chuyên ngành tâm lý học tại Nga.

Làm xong tiến sĩ khoa học, ông về nước công tác tại Viện Khoa học giáo dục Việt Nam và Trung tâm thực nghiệm giáo dục phổ thông, sau này là Trung tâm Công nghệ giáo dục.

Từ 1994 đến 2001, ông công tác tại Vụ Giáo dục Tiểu học, Bộ GD-ĐT với chức vụ vụ trưởng.

VŨ NINH (Tổng hợp)