Phật Sơn - địa danh nổi tiếng với Hoàng Phi Hồng, Diệp Vấn, Lý Tiểu Long - được gọi là "thành phố võ học" của Trung Quốc.
Lý Tiểu Long sinh ra tại San Francisco, California (Mỹ) nhưng quê gốc ở trấn Quân An, quận Thuận Đức, thành phố Phật Sơn, Quảng Đông, Trung Quốc. Lý Tiểu Long có hai ngồi nhà tổ tại Trung Quốc: Một ở Vĩnh Khánh Phường, Quảng Châu; nơi còn lại chính là ở thôn Thượng Thôn, trấn Quân An, Thuận Đức, Phật Sơn, gần Tông từ họ Lý, do ông nội ông là Lý Chấn Bưu xây dựng.
Ông nội và cha của Lý Tiểu Long từng sống ở đây một thời gian. Đặc biệt, Lý Chấn Bưu là 1 cao thủ võ thuật, làm nghề bảo tiêu. Ông không phải là cao thủ duy nhất trú ngụ ở Phật Sơn.
Thành phố võ học
Nhắc tới Phật Sơn ngày trước, truyền thông Trung Quốc thường nhắc lại một câu nói dân gian: “Thiên hạ võ công xuất Thiếu Lâm, Nam phái võ lâm thịnh Phật Sơn”. Điều này đủ để biết Phật Sơn là nơi quy tụ nhiều môn phái võ thuật của Trung Quốc. Các môn phái như Hồng quyền, Vịnh Xuân quyền, Thải Lý Phật quyền… đều có mặt ở Phật Sơn.
Trong tiểu thuyết võ hiệp truyền thống, các môn phái thường ẩn mình trên những danh sơn đại xuyên xa rời thế tục. Nhưng ở đời thực, nếu không tính đến yếu tố đặc thù như khoa cử võ (võ cử), thì võ quán trước hết là một hình thức kinh doanh, võ thuật trước hết là một loại hàng hóa. Kinh doanh và hàng hóa đều cần thị trường. Không có thị trường thì võ quán không thể tồn tại và phát triển, võ thuật cũng không thể được truyền thừa.
Hoàng Phi Hồng là cao thủ nổi tiếng của Phật Sơn
Vì thế, những “quê hương võ thuật” thực sự thường nằm ở những nơi đông đúc, phồn hoa, chứ không phải ở Thiếu Lâm Tự hay Võ Đang Sơn. Trong khi đó, Phật Sơn lại là nơi kinh tế phát triển vào cuối thời Thanh, ngoài ra hệ thống sông ngòi thông suốt khiến dân ngoại tỉnh đổ về Phật Sơn rất đông như cao thủ Hồng Quyền Hoàng Kỳ Anh (cha của Hoàng Phi Hồng) là người Tây Tiều, Nam Hải; cao thủ Vịnh Xuân Lương Tán là người Hạc Sơn; người sáng lập võ quán Hồng Thắng Trương Viêm là người Tân Hội, Giang Môn...
Diệp Vấn và Lý Tiểu Long đều có chung gốc gác ở Phật Sơn
Cộng với biến cố về mặt lịch sử khiến các võ sĩ thời đó được người dân nhờ vả chống trộm cướp nên được trọng vọng, các môn phái, võ quán nhanh chóng nổi lên. Chính vì thế, Phật Sơn trở thành quê hương võ thuật của nam phái vào thời cận đại.
Diệp Vấn sinh ra vào thời điểm này và trở thành đệ tử của phái Vịnh Xuân. Bản thân ông đã được các cao thủ của môn phái này dạy dỗ như Trần Hoa Thuận (sư phụ), Lương Bích. Chính ông sau đó đã đưa Vịnh Xuân Quyền sang Hong Kong (Trung Quốc), truyền dạy cho nhiều người, trong đó có Lý Tiểu Long, một người cũng có nguồn gốc ở Phật Sơn.
Khác với Diệp Vấn, gia đình của Lý Tiểu Long sau thời ông nội Lý Chấn Bưu đã không theo con đường võ thuật nữa mà theo ngành nghệ thuật. Trước khi theo học Vịnh Xuân, Lý Tiểu Long được biết tới là một diễn viên nhí. Tuy nhiên dòng máu võ thuật vẫn chảy trong Lý Tiểu Long và thúc đẩy ông theo con đường võ học.
Một điều thú vị là khi các võ sĩ phương Bắc xuống thách đấu võ lâm phương nam Trung Quốc, nơi mà họ tìm đến chính là Phật Sơn, vùng đất có nhiều võ quán cũng như cao thủ tụ tập. Chính vì thế, Diệp Vấn từng đánh bại 1 cao thủ Ưng trảo quyền từ nơi khác đến, hay như cao thủ Vịnh Xuân Nguyễn Kỳ Sơn từng đánh bại một người có sở trường là Sơn Đông đạn thoái. Điều này đã góp phần tạo cảm hứng cho các tình tiết trong các bộ phim như "Diệp Vấn 1" (2008) hay "Nhất Đại Tông Sư" của Vương Gia Vệ.
"Cả thành phố đều biết võ"
Từ thập niên 1950, nhờ sự bùng nổ của các bộ phim kungfu như Hoàng Phi Hồng, Tinh Võ Môn, Mãnh Long Quá Giang, làn sóng kungfu đã lan tỏa toàn cầu và Phật Sơn đã được nhiều người biết tới hơn.
Phật Sơn có tới 52 môn quyền khác nhau được sinh ra, phát triển và truyền thừa. Trong đó, Vịnh Xuân quyền Phật Sơn là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia; Hồng quyền, Thái Lý Phật quyền, Ưng Trảo quyền là Di sản cấp tỉnh; Bạch Mi quyền, Phật Sơn Thiếu Lâm Nam gia quyền, Hoa Nhạc Tâm Ý Lục Hợp Bát Pháp quyền, Hùng thị Thiếu Lâm Đại Dịch Cân Kinh, Hiệp Gia quyền, Long Hình quyền… được công nhận di sản cấp thành phố.
Nhiều môn phái lớn của Trung Quốc đều tụ tập ở Phật Sơn
“Cả Phật Sơn, người người đều biết võ” có thể chỉ là một câu nói vui hơi phóng đại trên mạng, nhưng bầu không khí luyện võ ở đây là thật 100%. Hiện toàn thành phố có: 122 võ quán đăng ký chính thức, hơn 200 võ quán chưa đăng ký, hơn 3000 người hành nghề liên quan đến võ thuật.
Các võ quán lâu đời như Phật Sơn Nguyễn Kỳ Sơn Vịnh Xuân Đường, Phật Sơn Hồng Thắng Quán vẫn đang chiêu mộ đệ tử. Số người luyện võ ở Phật Sơn trong những năm gần đây đã tăng từ 10 vạn lên hơn 30 vạn người – tức là cứ khoảng 30 người thường trú (tổng dân số 9,6154 triệu) thì có 1 người biết võ.
Hồng Thắng Tổ Quán, do Trương Viêm sáng lập năm 1851, chuyên truyền dạy Thái Lý Phật Quyền. Thời kỳ đỉnh cao có hơn 20 phân quán, hơn vạn thành viên. Đến nay đã tồn tại hơn 170 năm, là võ quán có lịch sử lâu đời nhất còn hoạt động ở Phật Sơn, đồng thời là võ quán có thời gian hoạt động dài nhất và số lượng thành viên đông nhất Trung Quốc. Hạ Hán Quảng, truyền nhân Thái Lý Phật, cho biết: “Thái Lý Phật không phải là môn võ của người giàu, người luyện cơ bản đều là dân thường. Thứ gì bên cạnh cũng có thể thành binh khí. Trước đây ở Quảng Đông, cái ghế trà lâu cầm lên là có thể đánh”.
Trong khi đó, truyền nhân của Diệp Vấn vẫn còn ở Phật Sơn để truyền bá môn võ này. Đổng Sùng Hoa là đồ đệ của Diệp Chuẩn (con trai Diệp Vấn), đã luyện võ hơn 20 năm, nắm được tinh túy của môn phái. Đổng Sùng Hoa nhiều lần vô địch giải Vịnh Xuân thế giới, đồng thời kế thừa phong cốt khiêm nhường ôn lương của Diệp Vấn, trở thành tông sư Vịnh Xuân thời đại mới.
Đổng Sùng Hoa là truyền nhân của Diệp Vấn
Nếu Vịnh Xuân chú trọng tốc độ và linh hoạt, thì Hồng quyền là đại biểu cho sự đại khai đại hợp, cương chính uy mãnh. Người luyện Hồng quyền rất đông, chiếm vị trí quan trọng trong võ lâm Phật Sơn. Trong đó, võ sư Hồng quyền nổi tiếng nhất chính là Hoàng Phi Hồng mà mọi người đều quen thuộc. Hiện tại, truyền nhân của Hoàng Phi Hồng là Vương Quán Nghĩa vẫn truyền dạy môn võ này tại Phật Sơn.
Tại Phật Sơn, không chỉ có người Trung Quốc, mà còn rất nhiều người ngoại quốc tham gia học và truyền dạy võ công. Danielle đến từ Canada, đã luyện Vịnh Xuân 6 năm. Trong đời sống thường ngày, cô đã đưa “nguyên tắc trung tuyến” của Vịnh Xuân vào thói quen lái xe. Trong khi đó, Colin Yang đến từ Ottawa, Canada đã luyện Vịnh Xuân 21 năm, hiện mở quán dạy học ở Ottawa.
Năm 2004, Phật Sơn được Hiệp hội Võ thuật Trung Quốc trao tặng danh hiệu “Thành phố Võ thuật”, trở thành thành phố duy nhất ở Trung Quốc nhận được vinh dự này.
https://vtcnews.vn/thanh-pho-vo-hoc-san-sinh-ra-ly-tieu-long-diep-van-hoang-phi-hong-ar990510.html
