Vì sao người Nhật dùng hệ thống thoát nước bằng dây xích?

Trong nền kiến trúc Nhật Bản truyền thống và cả hiện đại, bên cạnh những khu vườn zen tĩnh lặng, những mái nhà cong vút hay cửa kéo Shoji, bạn có thể bắt gặp một chi tiết tuy nhỏ bé nhưng rất đặc biệt, những sợi dây xích được treo dọc từ máng xối xuống đất. Người Nhật gọi chúng là "kusari-doi" (nghĩa đen là "khóa mưa" hoặc "dây xích mưa").

Độc đáo hệ thống thoát nước bằng dây xích

Khác với hệ thống ống máng thoát nước bằng nhựa hoặc kim loại phổ biến ở hầu hết các quốc gia phương Tây, hệ thống thoát nước bằng dây xích của Nhật Bản là một giải pháp sáng tạo và đầy tính nghệ thuật. Chúng không đơn thuần là đường dẫn nước mưa mà còn là một phần không thể thiếu, góp phần tạo nên vẻ đẹp hài hòa và sự kết nối với thiên nhiên trong không gian sống của người Nhật. Vậy điều gì đã thôi thúc họ lựa chọn một giải pháp độc đáo như vậy?

Người Nhật dùng hệ thống thoát nước bằng dây xích để phù hợp với văn hóa và thẩm mỹ.

Quay ngược về lịch sử và văn hóa Nhật Bản, chúng ta sẽ hiểu vì sao người Nhật dùng hệ thống thoát nước bằng dây xích. Kusari-doi đã xuất hiện từ hàng trăm năm trước, đặc biệt phổ biến trong các ngôi đền, chùa, trà thất và nhà ở truyền thống. Người Nhật tìm thấy gì ở Kusari-doi?

- Hòa hợp với thiên nhiên: Văn hóa Nhật Bản luôn đề cao sự hòa hợp và tôn trọng thiên nhiên. Họ tìm cách kết nối con người với môi trường xung quanh một cách tinh tế nhất. Ống máng xối truyền thống thường ẩn đi dòng nước mưa, nhưng dây xích mưa lại biến dòng chảy này thành một cảnh tượng sống động. Nó cho phép người dân quan sát, lắng nghe và cảm nhận từng giọt mưa rơi, tạo ra một trải nghiệm thiền định và kết nối với yếu tố nước.

- Âm thanh của nước: Tiếng tí tách nhẹ nhàng của nước mưa chảy dọc theo sợi xích tạo ra một âm thanh êm dịu, thư thái, tương tự như tiếng suối chảy. Đây là một phần quan trọng trong việc tạo ra không gian sống tĩnh lặng và thanh bình, đặc biệt trong các khu vườn Nhật Bản, nơi âm thanh của thiên nhiên được đánh giá cao.

- Tinh thần Wabi-Sabi: Đây là một triết lý thẩm mỹ của Nhật Bản, tập trung vào vẻ đẹp của sự không hoàn hảo, vô thường và tự nhiên. Dây xích mưa với chất liệu kim loại có thể bị oxy hóa theo thời gian tạo nên những giọt nước chảy không hoàn toàn thẳng hàng đều thể hiện tinh thần Wabi-Sabi, ca ngợi vẻ đẹp của thời gian và sự biến đổi. Đây là một nét đặc trưng của kiến trúc Nhật Bản.

Vẻ đẹp thẩm mỹ tinh tế và độc đáo

Một trong những lý do rõ ràng nhất vì sao người Nhật dùng hệ thống thoát nước bằng dây xích chính là giá trị thẩm mỹ mà chúng mang lại. Chúng không chỉ là một công cụ chức năng mà còn là một vật trang trí kiến trúc:

- Điểm nhấn nghệ thuật: Thay vì một ống nhựa đơn điệu, dây xích mưa trở thành một điểm nhấn thị giác độc đáo trên mặt tiền của ngôi nhà. Chúng thường được làm từ đồng, thép không gỉ hoặc nhôm, được chế tác thành nhiều hình dạng khác nhau, từ những mắt xích đơn giản đến những chiếc cốc nhỏ xếp chồng lên nhau.

- Tạo hiệu ứng thị giác: Khi mưa rơi, dòng nước chảy xuống tạo thành một dòng thác nhỏ lấp lánh, rất đẹp mắt. Nó biến một hiện tượng tự nhiên thành một màn trình diễn thị giác sống động, thu hút ánh nhìn.

- Hài hòa với cảnh quan: Dây xích mưa thường được thiết kế để dẫn nước vào một chậu đá cảnh, một bồn chứa nước mưa hoặc một khu vườn nhỏ, tạo nên sự liền mạch và hài hòa giữa kiến trúc và cảnh quan. Đây là một phần của công nghệ thoát nước Nhật Bản kết hợp nghệ thuật.

Lợi ích và chức năng bất ngờ

Ngoài yếu tố văn hóa và thẩm mỹ, hệ thống thoát nước bằng dây xích còn mang lại những lợi ích chức năng đáng ngạc nhiên, cụ thể:

- Dẫn nước hiệu quả: Mặc dù trông có vẻ đơn giản, dây xích mưa được thiết kế để dẫn nước mưa từ máng xối xuống đất hoặc hệ thống thu gom một cách hiệu quả. Các mắt xích hoặc cốc nhỏ giúp phá vỡ sức căng bề mặt của nước, hướng dòng chảy đi xuống một cách có kiểm soát.

- Giảm xói mòn và bắn tóe: So với ống máng xối truyền thống thường có thể gây bắn tóe mạnh khi nước đổ xuống, dây xích mưa giúp dòng nước chảy nhẹ nhàng và tập trung hơn. Điều này giảm thiểu sự xói mòn đất xung quanh nền móng nhà và giữ cho khu vực xung quanh sạch sẽ hơn.

- Dễ bảo trì: Không giống như ống máng kín dễ bị tắc nghẽn bởi lá cây hoặc rác thải, dây xích mưa ít khi bị tắc và dễ dàng vệ sinh hơn. Bạn có thể dễ dàng nhìn thấy và loại bỏ bất kỳ vật cản nào.

- Thu gom nước mưa: Dây xích mưa là công cụ lý tưởng để thu gom nước mưa vào các thùng chứa hoặc hồ chứa nhỏ, phục vụ cho việc tưới cây, rửa sân vườn hoặc các mục đích khác, góp phần tiết kiệm nước và bảo vệ môi trường.

Hiện tại, dây xích mưa của Nhật Bản rất được các kiến trúc sư trên thế giới đón nhận.

Những hạn chế và ứng dụng hiện đại

Mặc dù có nhiều ưu điểm, hệ thống thoát nước bằng dây xích cũng có một số hạn chế cần lưu ý.

- Hiệu quả hạn chế trong mưa lớn: Trong những trận mưa quá lớn, đặc biệt là mưa bão, nước có thể tràn ra ngoài dây xích nếu không được thiết kế đủ lớn hoặc máng xối không có hệ thống thoát tốt.

- Vấn đề băng giá: Ở những vùng khí hậu lạnh giá, nước đóng băng trên dây xích có thể gây hư hại hoặc tạo thành khối băng nguy hiểm.

- Cần điểm neo chắc chắn: Dây xích cần được neo chắc chắn ở cả máng xối và điểm tiếp đất để không bị gió mạnh làm lung lay.

Tuy nhiên, với sự phát triển của công nghệ và vật liệu, các phiên bản hiện đại của kusari-doi đã khắc phục được nhiều nhược điểm này. Chúng không chỉ xuất hiện trên các công trình truyền thống mà còn được tích hợp vào kiến trúc nhà ở và thương mại hiện đại, thậm chí được các kiến trúc sư trên thế giới đón nhận như một giải pháp vừa chức năng vừa mang tính nghệ thuật cao.

Vậy, vì sao người Nhật dùng hệ thống thoát nước bằng dây xích? Câu trả lời không chỉ nằm ở chức năng dẫn nước đơn thuần. Đó là sự kết hợp hài hòa giữa triết lý sống hòa mình với thiên nhiên, tinh thần thẩm mỹ Wabi-Sabi, khả năng tạo ra âm thanh thư thái và những lợi ích thiết thực trong việc quản lý, khống chế nước mưa. Dây xích mưa không chỉ là một phần của ngôi nhà mà còn là một biểu tượng của sự tinh tế, chu đáo và tôn trọng vẻ đẹp tự nhiên trong văn hóa Nhật Bản.

https://vtcnews.vn/vi-sao-nguoi-nhat-dung-he-thong-thoat-nuoc-bang-day-xich-ar964235.html