Tình trạng béo phì ở trẻ em hiện là một trong những vấn đề sức khỏe cộng đồng toàn cầu, đang gia tăng nhanh chóng, đặc biệt ở các nước đang phát triển.
Tại Việt Nam, lối sống ít vận động và chế độ dinh dưỡng giàu năng lượng nhưng mất cân đối khiến tỷ lệ thừa cân, béo phì tăng nhanh. Thừa cân, béo phì dẫn đến rối loạn chuyển hóa, tăng nguy cơ đái tháo đường tuýp 2, cùng các bệnh lý về tim mạch, huyết áp, rối loạn lipid máu, một số vấn đề tâm lý. Vì vậy, việc tìm kiếm các liệu pháp mới, hiệu quả nhằm cải thiện tình trạng thừa cân, béo phì ở trẻ em là rất cần thiết.
Lứa tuổi tiểu học là giai đoạn nguy cơ cao
Tiến sĩ, bác sĩ Trương Ngọc Dương, nguyên giảng viên Bộ môn Nhi, Học viện Quân y; bác sĩ phụ trách chuyên môn Phòng khám Mirai (Hà Nội) cùng một số đồng nghiệp và nhà khoa học vừa thực hiện nghiên cứu về đặc điểm trẻ béo phì khu vực Đồng bằng sông Hồng, giai đoạn 2024-2025. Theo đó, trong 2.037 trẻ thừa cân, béo phì tại khu vực Đồng bằng sông Hồng được nghiên cứu, nhóm 6-10 tuổi chiếm tỷ lệ cao nhất với 73,2% (1.490 trẻ). Phần lớn trẻ béo phì ở độ tuổi này có chiều cao trên mức trung bình - biểu hiện của tăng trưởng sớm. Điều này củng cố nhận định rằng lứa tuổi tiểu học là giai đoạn nguy cơ cao, khi trẻ bắt đầu chịu ảnh hưởng mạnh của chế độ ăn giàu năng lượng và giảm vận động. Đáng chú ý, nghiên cứu cũng cho thấy, xu hướng giảm chiều cao theo tuổi ở nhóm trẻ béo phì lớn tuổi - tức là tăng cân sớm không kèm theo tăng trưởng chiều cao tương ứng ở giai đoạn vị thành niên.
Đồng tình với kết quả nghiên cứu của đồng nghiệp Trương Ngọc Dương, Tiến sĩ, bác sĩ Lưu Thị Mỹ Thục, Trưởng khoa Dinh dưỡng (Bệnh viện Nhi trung ương) phân tích, tình trạng dư thừa mỡ ảnh hưởng nhiều đến sự phát triển xương và diễn tiến đến suy yếu xương. Do vậy, giai đoạn tiền dậy thì, phát triển tuổi xương nhanh, trẻ béo phì có thể cao hơn trẻ cùng lứa tuổi. Nhưng khi vào giai đoạn dậy thì, tăng trưởng ở trẻ bị chậm lại và dừng sớm hơn trẻ cùng lứa tuổi, dẫn đến chiều cao của trẻ béo phì, thừa cân thường thấp hơn trẻ cùng lứa tuổi.
Như vậy, thừa cân, béo phì xuất hiện sớm, chủ yếu ở lứa tuổi tiểu học, và có thể ảnh hưởng tiêu cực đến tăng trưởng chiều cao về sau. Từ kết quả trên, các chuyên gia dinh dưỡng cho rằng cần đánh giá toàn diện tình trạng tăng trưởng, phát hiện sớm nguy cơ, và thiết kế can thiệp dinh dưỡng - vận động phù hợp cho từng nhóm đối tượng.
Tiến sĩ, bác sĩ Trương Ngọc Dương lưu ý: "Chúng ta cần ưu tiên can thiệp sớm ở nhóm trẻ tiểu học, tổ chức sàng lọc định kỳ các chỉ số liên quan thừa cân, béo phì tại trường học. Đồng thời, phải kết hợp giáo dục dinh dưỡng, hướng dẫn vận động thể lực, và truyền thông về lối sống lành mạnh; tăng cường phối hợp giữa gia đình, nhà trường và y tế cộng đồng để bảo đảm can thiệp bền vững và hiệu quả lâu dài".
Cần chế độ dinh dưỡng hợp lý và lối sống lành mạnh
Tại hội thảo khoa học về dinh dưỡng tổ chức ngày 19-10 tại Hà Nội, nhiều chuyên gia tiếp tục khẳng định, để ngăn ngừa và điều trị thừa cân, béo phì ở trẻ em, các gia đình cần kết hợp chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục đều đặn, bảo đảm trẻ ngủ đủ giấc và hỗ trợ trẻ quản lý căng thẳng. Chế độ ăn tập trung vào thực phẩm giàu dinh dưỡng, chú trọng rau xanh, trái cây ít ngọt, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu, protein nạc (ức gà, cá, trứng), và chất béo lành mạnh (dầu thực vật, bơ). Cùng với đó, các gia đình phải giảm thực phẩm chế biến sẵn, hạn chế đồ ăn nhanh, đồ ngọt, nước có ga, bánh kẹo và các loại tinh bột tinh chế. Đáng chú ý, nhằm giải quyết tình trạng trẻ thừa cân, béo phì có nguy cơ giảm tăng trưởng chiều cao về sau nếu béo phì kéo dài, các chuyên gia cũng nhấn mạnh đến vai trò quan trọng của các vi chất, đặc biệt là Vitamin K2, trong nâng cao chất lượng dinh dưỡng và sức khỏe xương của trẻ em.
Theo Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Đức Nghĩa, Phó Trưởng bộ môn Giải phẫu (Trường Đại học Y Hà Nội), kết quả nghiên cứu cho thấy, nhóm trẻ được bổ sung Vitamin K2 liên tục có tốc độ phát triển chiều cao cao hơn rõ rệt so với nhóm còn lại, đặc biệt ở hai “giai đoạn vàng”: Mầm non (1-5 tuổi) và dậy thì (11-14 tuổi). Trẻ có thói quen ngủ sớm, vận động và ăn uống cân bằng hơn sẽ đạt được kết quả toàn diện của chế độ bổ sung kết hợp cùng lối sống lành mạnh.
Còn Tiến sĩ Hogne Vik, người Na Uy, đã có 30 năm nghiên cứu về Vitamin K2, khẳng định: “Kết quả nghiên cứu cho thấy Vitamin K2 là “chìa khóa” cho sức khỏe xương và tim mạch, góp phần hỗ trợ can thiệp, ngăn ngừa tình trạng trẻ thừa cân, béo phì, giúp trẻ tăng chiều cao tốt hơn”.
Các chuyên gia cũng nhấn mạnh yêu cầu bảo đảm trẻ ngủ từ 7 đến 9 giờ mỗi đêm để duy trì sự cân bằng nội tiết và quá trình trao đổi chất. Đồng thời, khuyến nghị gia đình có trẻ thừa cân, béo phì hãy tìm đến chuyên gia dinh dưỡng hoặc bác sĩ để được tư vấn và xây dựng kế hoạch cá nhân phù hợp.
https://hanoimoi.vn/ngan-ngua-thua-can-beo-phi-o-tre-em-720252.html
