Ngộ độc botulinum nguy hiểm ra sao?

Botulinum - chất độc được tìm thấy trong pate Minh Chay - sẽ giết chết một người trưởng thành với liều 0,004 μg/kg.

Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới tiếp nhận điều trị hai chị em bị ngộ độc pate Minh Chay từ giữa tháng 7. Họ đã nằm viện hơn một tháng rưỡi. Người chị (57 tuổi) tiên lượng rất nặng. Bà liệt và lệ thuộc máy thở hoàn toàn để duy trì sự sống. Người em gái (54 tuổi) hồi phục tốt hơn, cai thở máy trước.

Hai chùm ca ngộ độc khác tại Bệnh viện Chợ Rẫy đều cần một tháng để tự thở. Trong đó ba người bạn ở Đồng Nai và Vũng Tàu, độ tuổi 20-24 phải thở máy một tháng. Hai vợ chồng ở Khánh Hòa, thở máy trường kỳ từ ngày 24/7 đến nay...

Theo các chuyên gia, Botulinum là một chất độc tác động lên các dây thần kinh, được vi khuẩn C. botulinum sản sinh ra trong quá trình phát triển (nhân đôi hay sinh bào tử).

Vi khuẩn C. botulinum là một loài vi khuẩn yếm khí (sống trong môi trường không có không khí), có khả năng tự tạo ra bào tử (tức vi khuẩn tự “đóng kén” để tồn tại trong môi trường có không khí) nằm lẫn trong đất cát.

Khi có điều kiện thuận lợi là môi trường yếm khí, thường gặp nhất là những thức ăn bị nhiễm vi khuẩn được đóng hộp, các bào tử này sẽ tái hoạt động, sinh sản, phát triển và tạo ra botulinum.

Trung bình từ 12 – 36 giờ (có thể vài ngày) sau khi ăn phải các loại thức ăn bị nhiễm này, con người hay động vật sẽ bị ngộ độc botulinum dẫn tới các triệu chứng sau: Đau bụng, đau cơ, mệt mỏi, nhìn mờ hay nhìn đôi, khô miệng, nói khó, nuốt khó, sụp mi mắt, yếu cơ toàn thân và sau cùng là khó thở, không thở được do liệt các cơ hô hấp dẫn tới tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Các triệu chứng này xuất hiện chậm hay nhanh tùy thuộc vào lượng botulinum ăn phải.

Ngoài việc xâm nhập vào cơ thể qua đường ăn uống, bào tử vi khuẩn C. botulinum còn có thể xâm nhập qua các vết thương ngoài da không được giữ sạch. Khi vết thương liền miệng tạo ra môi trường yếm khí thì các bào tử có thể tái hoạt sản sinh ra chất độc botulinum dẫn tới ngộ độc.

Khác với người lớn, trong đường ruột của trẻ nhũ nhi, bào tử vi khuẩn này cũng có thể phát triển (do ăn phải thức ăn bị nhiễm bào tử không đóng hộp) dẫn tới ngộ độc.

Trả lời câu hỏi làm thế nào để người dân tự nhận biết ngộ độc này, các bác sĩ cho biết không dễ dàng vì giai đoạn đầu của ngộ độc sẽ giống rối loạn tiêu hóa như nôn ói, đi ngoài, mệt mỏi.

Tuy nhiên, có một số điểm khác mà người dân có thể lưu ý như ngộ độc do viêm nhiễm sẽ có sốt nhưng ngộ độc botulinum không sốt. Nếu người bệnh mắc các bệnh lý thần kinh khác thì có rối loạn tri giác nhưng ngộ độc botulinum này có liệt, không thở nhưng tỉnh táo hoàn toàn.

Các tỉnh trạng liệt diễn ra rất nhanh, không loại bệnh nào liệt nhanh tương tự như khó nói, khó nuốt, sụp mi, khó thở, và cuối cùng suy hô hấp chỉ 1-2 ngày sau có triệu chứng tiêu hóa xảy ra như ngộ độc botulinum. Nếu người dân sau khi thấy rối loạn tiêu hóa, thấy buồn ngủ, sụp mi mắt, khản giọng phải đến cơ sở y tế vì có thể liệt toàn thân, không thể thở được.

Nhiều chuyên gia y tế xác nhận, khoảng 30-40 năm qua bệnh không xuất hiện, hoặc có nhưng rải rác, không được ghi chép. Các bác sĩ tìm hiểu bệnh chủ yếu qua y văn. Các chuyên gia truyền nhiễm nhiều năm kinh nghiệm, lần đầu tiếp cận cũng chẩn đoán nhầm với các bệnh cảnh khác như nhược cơ, viêm tụy...

Vì bệnh hiếm, Việt Nam không sản xuất cũng như không tích trữ sẵn loại huyết thanh giải độc tố đã sử dụng trên thế giới là Botulism Antitoxin Heptavalent. Việc nhập thuốc từ nước ngoài về mất khá nhiều thời gian. Trong khi đó, giai đoạn vàng để huyết thanh phát huy hiệu quả tối đa chỉ có ba ngày đầu tiên kể từ khi trúng độc.

PV (th)