Những ứng cử viên vaccine COVID-19 nào sáng giá nhất?

Việc Nga là nước đầu tiên công bố chế tạo thành công vaccine Covid-19 dường như đang kích hoạt cuộc đua bào chế vaccine nóng lên trên thế giới.

Nhiều quốc gia đã đầu tư mạnh vào chương trình nghiên cứu phát triển vaccine của mình. Tuy nhiên, trong bối cảnh dịch Covid-19 bùng phát trở lại tại nhiều nơi, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã kêu gọi các nước chung tay nghiên cứu vaccine theo chương trình do tổ chức này đứng đầu.

Theo thống kê của WHO, tính đến ngày 31.7, có tổng cộng 165 loại vắc xin ngừa Covid-19 đang được nghiên cứu, trong đó 139 loại trong giai đoạn tiền thử nghiệm lâm sàng, tức mới chỉ nghiên cứu trong phòng thí nghiệm và trên động vật. Số còn lại đang được thử nghiệm trên người, trong đó một số ứng viên đã bước sang giai đoạn 3 với số lượng người tham gia là hàng ngàn, thậm chí hàng vạn người. Các nhà khoa học sẽ theo dõi tính hiệu quả, độ an toàn và những tác dụng phụ của vắc xin trước khi đăng ký cấp phép.

nhung ung cu vien vaccine covid 19 nao sang gia nhat

Vaccine của Đại học Oxford/AstraZeneca

Vaccine có tên là ChAdOx1 nCoV-19, hay còn được gọi đơn giản là vaccine Oxford, do trường đại học này phối hợp với công ty dược phẩm AstraZeneca phát triển.

Vaccine này được sản xuất từ phiên bản yếu của adenovirus (virus cảm lạnh thông thường) nhiễm vào tinh tinh.

Theo nghiên cứu đăng ngày 13/5, các nhà nghiên cứu trước đó đã thử nghiệm vaccine này ở khỉ và phát hiện ra rằng khỉ tiêm vaccine vẫn bị nhiễm virus nếu cố ý cho khỉ phơi nhiễm với virus SARS-CoV-2. Tuy nhiên, vaccine giúp khỉ không bị viêm phổi, tức là vaccine cũng có tác dụng bảo vệ một phần.

Hồi tháng 4, các nhà nghiên cứu đã thử nghiệm vaccine này trên người. Vaccine không gây tác dụng nguy hiểm nào cho người tham gia nhưng có một số tác dụng phụ nhẹ như đau cơ và ớn lạnh.

Trong giai đoạn thử nghiệm tiếp theo ở Brazil, sẽ có tới 5.000 tình nguyện viên tham gia. Họ dự kiến thử nghiệm với thêm 10.500 người ở Anh và 30.000 người ở Mỹ.

Vaccine của Sinova Biotech

Vaccine có tên PiCoVacc do công ty Sinovac Biotech (trụ sở ở Bắc Kinh) phát triển. Công ty này đã chứng minh vaccine an toàn và hiệu quả trong các thử nghiệm lâm sàng sớm và đang tuyển tình nguyện viên cho thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3 với 8.870 người tham gia ở Brazil.

PiCoVacc được làm từ phiên bản bất hoạt của virus SARS-CoV-2. Vaccine bất hoạt là phiên bản chết của mầm bệnh gây ra bệnh, khác với vaccine sống làm từ virus yếu đi của Đại học Oxford. Vaccine sống có thể tạo phản ứng miễn dịch kéo dài hơn nhưng rủi ro hơn cho người có hệ miễn dịch yếu hoặc có vấn đề sức khỏe.

Sinovac bắt đầu thử nghiệm giai đoạn 1 và giai đoạn 2 với 743 người khỏe mạnh hồi tháng 4 ở Giang Tô, Trung Quốc. Công ty đang thử nghiệm giai đoạn 2 trên người cao tuổi và sẽ thực hiện trên trẻ em và thanh thiếu niên sau đó.

Vaccine của Moderna/NIAID

Vaccine mRNA-1273 do công ty công nghệ sinh học Mỹ Moderna và Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc gia Mỹ (NIAD) phát triển. Đây là vaccine đầu tiên được thử nghiệm trên người ở Mỹ.

Sản xuất vaccine mRNA dễ và nhanh hơn vaccine truyền thống. Vaccine mRNA có thể có tác dụng mạnh hơn với mầm bệnh có xu hướng biến đổi như các virus Corona và virus cúm. Tuy nhiên, vaccine này có thể gây phản ứng tiêu cực trong cơ thể. Các loại vaccine này cũng không ổn định, tan rã khá nhanh, có thể hạn chế sức miễn dịch.

Moderna đã công bố kết quả ban đầu hứa hẹn sau khi thử nghiệm giai đoạn 1 với 45 người tham gia. Sau khi được tiêm 2 liều vaccine, người tham gia đều có kháng thể trung hòa trên mức trung bình so với kháng thể tìm thấy trong bệnh nhân COVID-19 đã hồi phục.

Tuy nhiên, hơn một nửa người tham gia có phản ứng phụ như mệt, ớn lạnh, đau đầu, đau cơ, đau ở khu vực tiêm.

Moderna đã bắt đầu thử nghiệm giai đoạn 2 và định thử nghiệm giai đoạn 3 trên 30.000 người vào cuối tháng này. Thử nghiệm sẽ hoàn thành vào tháng 10.

Vaccine của CanSino Biologics và Viện Công nghệ Sinh học Bắc Kinh

Công ty CanSino Biologics phối hợp với Viện Khoa học Công nghệ Bắc Kinh đã phát triển vaccine dựa trên adenovirus bị làm yếu. Khác với vaccine của Oxford (dùng adenovirus nhiễm vào tinh tinh), vaccine của CanSino Biologics dùng adenovirus nhiễm vào người.

Công ty này đã đăng kết quả thử nghiệm giai đoạn 2 vào ngày 20/7 trên tạp chí The Lancet. Thử nghiệm diễn ra ở Vũ Hán với 508 người tham gia.

CanSino Biologics đang tìm cách thử nghiệm giai đoạn 3 ngoài Trung Quốc.

Vaccine của Sinopharm

Tập đoàn Dược phẩm Quốc gia Trung Quốc (Sinopharm) đang phát triển 2 vaccine đều là dạng bất hoạt của SARS-CoV-2.

Hai vaccine này do Viện Sản phẩm Sinh học Bắc Kinh và Viện Sản phẩm Sinh học Vũ Hán phát triển. Truyền thông Trung Quốc cho biết 2 vaccine có thể sẵn sàng cho người dân dùng vào cuối năm 2020.

Các vaccine của Sinopharm là vaccine bất hoạt đầu tiên bước vào thử nghiệm giai đoạn 3. Giai đoạn này sẽ được thực hiện ở Abu Dhabi với 15.000 tình nguyện viên.

Vaccine của Pfizer và BioNTech

Tương tự Moderna, tập đoàn Pfizer của Mỹ và công ty công nghệ sinh học Đức BioNTech đang phát triển vaccine medRxiv dựa trên RNA thông tin.

Theo kết quả giai đoạn 1 và 2 công bố ngày 1/7, vaccine của họ không gây phản ứng nghiêm trọng nào và có thể kích hoạt hệ miễn dịch.

Nghiên cứu có 45 bệnh nhân tham gia. Họ được tiêm một trong 3 liều medRxiv hoặc giả dược. Một số bệnh nhân có phản ứng phụ như sốt, mệt, đau đầu, ớn lạnh, đau cơ, đau khớp.

Theo Times, Pfizer đang lên kế hoạch thử nghiệm vaccine giai đoạn 3 quy mô lớn vào tháng này.

Ngoài ra, Viện Nghiên cứu trẻ em Murdoch và Đại học Melbourne (Úc) đang thử nghiệm giai đoạn 3 tại Úc và Hà Lan loại vắc xin từng được chế tạo để ngừa bệnh lao phổi. Giới nghiên cứu hy vọng vắc xin này có thể được dùng làm phương án “chữa cháy” cho các nhân viên y tế trong thời gian tìm ra vắc xin tốt hơn.

PV (th)